Tohumun Çimlenmesini Etkileyen Faktörler

Tohumun çimlenmesini etkileyen faktörler genel olarak iki ana başlık altında incelenir: çevresel (dışsal) faktörler ve tohuma ait (içsel) faktörler. Aşağıda bu faktörler detaylı şekilde açıklanmıştır:

🔹 1. Çevresel (Dışsal) Faktörler
a. Su (Nem)
Çimlenmenin başlaması için tohumun su alması gerekir (imbibisyon).

Su, metabolik faaliyetlerin başlaması için gereklidir.

Ancak fazla su, oksijen girişini engelleyerek çimlenmeyi olumsuz etkileyebilir.

b. Sıcaklık
Her türün çimlenmesi için optimum bir sıcaklık aralığı vardır.

Çok düşük sıcaklık metabolizmayı yavaşlatırken, çok yüksek sıcaklık proteinleri bozabilir.

Genellikle çimlenme için 5–40°C arası uygun olup, optimum aralık türlere göre değişir.

c. Oksijen (Hava)
Çimlenme sırasında enerji üretimi için oksijen gereklidir (aerobik solunum).

Toprak çok sıkışık ya da suyla doygun ise oksijen eksikliği çimlenmeyi durdurabilir.

d. Işık
Bazı tohumlar ışığa duyarlıdır (fotoblastik tohumlar).

Pozitif fotoblastik tohumlar: Işıkta çimlenirler (örneğin marul).

Negatif fotoblastik tohumlar: Karanlıkta çimlenirler (örneğin tütün).

Çoğu tarla bitkisi için ışık çimlenmede kritik değildir.

e. Toprak Özellikleri
pH, tuzluluk, besin maddeleri gibi toprak özellikleri çimlenmeyi dolaylı yoldan etkiler.

Yüksek tuzluluk veya aşırı asidik/bazik ortamlar tohumun su alımını ve metabolizmasını engelleyebilir.

🔹 2. Tohuma Ait (İçsel) Faktörler
a. Dormansi (Tohum Uykusu)
Tohum uygun çevresel koşullarda bile çimlenmeyebilir; bu duruma dormansi denir.

Dormansiyi kırmak için skarifikasyon (kabuk zedelenmesi), stratifkasyon (soğuk uygulama) gibi işlemler gerekebilir.

b. Tohumun Fizyolojik Durumu
Embriyonun canlılığı ve olgunluğu çimlenmeyi doğrudan etkiler.

Hasat sonrası yeterince olgunlaşmamış ya da ölü embriyolu tohumlar çimlenemez.

c. Tohumun Yaşı ve Depolama Koşulları
Uzun süre uygun olmayan koşullarda saklanan tohumlarda canlılık kaybı olur.

Sıcaklık ve nem kontrolü altında saklanmayan tohumların çimlenme oranı düşer.

d. Tohumun Kimyasal Yapısı
İçerdiği enzimler, hormonlar (özellikle gibberellin ve absisik asit dengesi) çimlenmeyi etkiler.

Bazı tohumlar çimlenme öncesinde belirli enzimleri sentezlemeye ihtiyaç duyar.

📌 Sonuç:
Tohumun çimlenmesi; uygun su, sıcaklık, oksijen ve bazı durumlarda ışık gibi çevresel koşullarla birlikte, canlı ve sağlıklı bir embriyo, dormansi durumu ve tohumun yapısı gibi içsel faktörlerin bir araya gelmesiyle gerçekleşir.