Literatür Taraması Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar

Literatür taraması, akademik bir çalışmanın en kritik aşamalarından biridir. Doğru ve sistematik bir şekilde yapılmadığında, çalışmanın bütünlüğü ve güvenilirliği zedelenebilir. İşte dikkat etmeniz gereken detaylı kurallar:

1. Konuyu Net Şekilde Tanımlayın
Odaklanılacak anahtar kelimeleri belirleyin (Örn: "yapay zeka", "eğitimde dijital dönüşüm").

Araştırma sorularınızı netleştirin (Ne öğrenmek istiyorsunuz?).

Kapsamı sınırlandırın (Hangi yıllar, hangi disiplinler?).

2. Güvenilir Kaynak Seçimi
Akademik veritabanlarını kullanın (Google Scholar, Web of Science, Scopus, JSTOR, TR Dizin).

Hakemli dergilere öncelik verin.

Kitap bölümleri ve tezleri tarayın (ProQuest, YÖK Tez Merkezi).

Kaynakların güncelliğine dikkat edin (Son 5-10 yıl ideal, ancak temel teorik çalışmalar istisna).

3. Sistematik Tarama Yöntemleri
Boolean operatörlerini kullanın (AND, OR, NOT ile arama daraltın).
Örnek: "blockchain AND finans NOT kripto"

Filtreleme yapın (Tarih, dil, atıf sayısına göre sıralama).

Kaynakların atıf ağını inceleyin (Önemli makalelerin referans listesini kontrol edin).

4. Okuma ve Not Alma Stratejileri
Önce özet (abstract) ve giriş bölümlerini okuyarak eleme yapın.

Tablolu bir özet çıkarın:
| Yazar/Yıl | Amaç | Yöntem | Bulgular | Eksikler |

Zihin haritası (mind map) oluşturun (Tematik gruplandırma için).

5. Eleştirel Analiz Yapın
Kaynakları şu sorularla değerlendirin:
✔ Yöntem güvenilir mi?
✔ Sonuçlar geçerli mi?
✔ Tarafsız bir bakış açısı var mı?
✔ Çalışmanın sınırlılıkları neler?

6. Organizasyon ve Sentez
Benzer çalışmaları gruplandırın (Örn: "Destekleyenler", "Karşıt Görüşler").

Literatürdeki boşlukları tespit edin (Tezinizin özgün katkısı burada olacak).

Kronolojik veya tematik düzen kullanın (Tez yazımında hangisi uygunsa).

7. Etik Kurallar ve İntihalden Kaçınma
Alıntıları doğru şekilde gösterin (APA, MLA, Chicago gibi stil rehberlerine uyun).

Parafraz yaparken orijinal metinden tamamen farklı ifadeler kullanın.

Kendinden intihale dikkat edin (Önceki çalışmalarınızı referans gösterin).

8. Yazım ve Raporlama
Literatür taramasını yapılandırılmış şekilde yazın:

Giriş (Amaç ve kapsam)

Temel Kavramlar

İlgili Çalışmalar

Tartışma ve Boşluklar

Kaynakça yönetim yazılımları kullanın (Zotero, Mendeley, EndNote).

Örnek Literatür Tarama Stratejisi
Arama: Google Scholar'da "uzaktan eğitim motivasyon 2020-2024".

Filtreleme: Son 5 yıl, İngilizce/Türkçe, tam metin erişimi olanlar.

Ön Eleme: 50 makalenin özetini okuyarak 20'sini seç.

Derinlemesine İnceleme: Seçilen 20 makaleyi tabloda karşılaştır.

Sentez: Motivasyon teorileri ve dijital araçların etkisi alt başlıklarında özetle.

Sık Yapılan Hatalar
❌ Sadece ilk sayfadaki kaynakları kullanmak (Derinlemesine tarama yapılmaması).

❌ Tek tip kaynakla yetinmek (Sadece makale, kitap yok).

❌ Kaynakları eleştirel okumamak (Her yayını doğru kabul etmek).

❌ Alıntıları karıştırmak (Yanlış referans göstermek).

Son Tavsiyeler
Zaman yönetimi yapın (Literatür taraması aylar sürebilir).

Danışmanınızla düzenli paylaşım yapın.

Tarama stratejinizi belgelerin (Hangi anahtar kelimeleri, hangi veritabanlarında kullandığınızı kaydedin).

Unutmayın: İyi bir literatür taraması, tezinizin temelini oluşturur.