Mr.Muhendis
21.02.2010, 03:08
Ahırda ya da ahırdan çıkarıldıktan sonra gereken dikkat gösterilmez ve yeterli önlemler alınmazsa, tarlaya taşınmadan çok önce ahır gübresi değerini büyük ölçüde yitirir. Bu nedenle ahır gübresinin ahırdan başlayarak ahırın dışında saklanmasında ve tarlaya verilmesi anında gerekli önlemlerin noksansız alınması ve yerine getirilmesi gerekir. Ahır gübresinde bulunan bitki besin maddeleri ile organik madde çeşitli yollarla yiter. Bunlar ;
Sıvı Dışkı Kaybı
Ahır gübresinde sıvı dışkının yitmesi bitki besin maddeleri yönünden önemli bir sorundur. Yeterli düzeyde yalaklığın kullanılmaması halinde sıvı dışkı, başka bir deyişle idrar ahırın tabanından ve gübre yığınının altından sızarak önemli ölçüde yiter.
Daha önce verilen bilgilerden de anımsanacağı gibi ahır gübresinde bulunan toplam bitki besin maddelerinin yaklaşık yüzde ellisi sıvı dışkı içerisindedir. Sıvı dışkıda bulunun bitki besin maddelerinin bitkiye yarayışlı şekilde oldukları düşünüldüğünde ortaya çıkan yitiğin önemi daha da belirginleşir. Pek çok tarım işletmelerinde sıvı dışkının yarıdan fazlasının çeşitli yollarla yittiğini söylemek yanlış bir oranlama olmaz. Bu yüzden ürün olarak ya da parasal yönden ortaya çıkan zarar olağanüstü büyüktür.
Yıkanma Şeklinde Kayıp
Ülkemizde çoğunluklu tarım işletmelerinde gübre ahırın ufak bir penceresinden dışarı atılır ya da yağmur ve hava koşullarının etkisinde kalacak şekilde doğrudan açıkta bırakılır. Kimi köylü işletmelerinde gübre yığını çatıdan akan suyun doğrudan etkisi altındadır.
Ahırdan çıkarılan gübre açıkta ufak ve gevşek yığınlar şeklinde bırakıldığı zaman yıkanarak yitme büyük boyutlara ulaşır. İklim koşulları ile yığının durumuna da bağlı olarak 6 aylık süre içerisinde ahır gübresi gübre değerinin yaklaşık yüzde ellisini yitirmektedir
Ahır gübresinden yıkanarak yiten bitki besin maddeleri ise bitkiler tarafından çok kolay yararlanılabilir şekilde, bulunanlardır. Yıkanma ile yalnızca sıvı dışkı değil katı dışkı içinde çözünebilir şekilde bulunan azot, fosfor, potasyum da yiter. Öte yandan çözünür organik madde de önemli düzeyde yiter. Bu durum gübre yığınından drene olan suyun siyah renginden de kolaylıkla anlaşılır.
Gaz Şeklinde Kayıp
Buharlaşma sonucu gaz şeklinde yitme asal olarak gübrenin azot ve organik madde kapsamında görülür. Gübrede bulunan üre ve öteki azotlu bileşiklerden fazla miktarda amonyak oluşur. İhtimarın ilk aşamasında çoğunlukla amonyum karbonat ve bikarbonat oluşur. Bu amonyum bileşikleri durağan olmadıkları için gaz şeklinde amonyak yitmesi kolaylıkla oluşmaktadır. Amonyak yitmesi amonyum karbonat konsantrasyonu ve sıcaklık artışına bağlı olarak artmaktadır.
Normal sıcaklıkla ve pH= 7'de ya da biraz altında azot yitmesi göreceli olarak azdır. Gevşek gübre yığınlarında aerobik ihtimar sonucu oluşan yüksek sıcaklık amonyak yitmesinin çok hızlı olmasına yolaçar. Aynı şekilde donma sonucu suyun kristalizasyonu ile çözelti konsantrasyonunun artması nedeniyle de amonyak yitmesi artar.
Hava harekeli de gaz şeklinde amonyak yitmesini önemli ölçüde artırır. Hava cereyanı suyun buhar şeklinde yitmesini hızlandırırken suyun amonyağı tutma sığasını (kapasitesini) azaltır. Bir başka deyişle gübre kudurukça amonyak yitmesi önemli düzeye ulaşır. Bu durum toprakla karıştırılmadan önce tarlanın yüzeyine serilen gübrenin kurumağa bırakılmasından ileri gelecek yitmeyi de açık bir şekilde ortaya koyması yönünden dikkat çekicidir.
Daha önce de açıklandığı gibi ihtimar anında gübrenin organik maddesinde önemli yitme oluşmakta ve bu da çoğunlukla karbonhidratların parçalanarak yitmesinden ileri gelmektedir.
Karbonhidratların parçalanmaları sonucu asal olarak fazla miktarda oluşan karbondioksit gübreden gaz şeklinde yiter. İhtimar sonucu gübrede ağırlık azalması çoğunlukla organik maddenin yitmesi sonucu ortaya çıkar.
Gübrenin içerdiği fosfor ve potasyumun gaz şeklinde yitmesi ya çok az, olur ya da hiç olmaz.
Sıvı Dışkı Kaybı
Ahır gübresinde sıvı dışkının yitmesi bitki besin maddeleri yönünden önemli bir sorundur. Yeterli düzeyde yalaklığın kullanılmaması halinde sıvı dışkı, başka bir deyişle idrar ahırın tabanından ve gübre yığınının altından sızarak önemli ölçüde yiter.
Daha önce verilen bilgilerden de anımsanacağı gibi ahır gübresinde bulunan toplam bitki besin maddelerinin yaklaşık yüzde ellisi sıvı dışkı içerisindedir. Sıvı dışkıda bulunun bitki besin maddelerinin bitkiye yarayışlı şekilde oldukları düşünüldüğünde ortaya çıkan yitiğin önemi daha da belirginleşir. Pek çok tarım işletmelerinde sıvı dışkının yarıdan fazlasının çeşitli yollarla yittiğini söylemek yanlış bir oranlama olmaz. Bu yüzden ürün olarak ya da parasal yönden ortaya çıkan zarar olağanüstü büyüktür.
Yıkanma Şeklinde Kayıp
Ülkemizde çoğunluklu tarım işletmelerinde gübre ahırın ufak bir penceresinden dışarı atılır ya da yağmur ve hava koşullarının etkisinde kalacak şekilde doğrudan açıkta bırakılır. Kimi köylü işletmelerinde gübre yığını çatıdan akan suyun doğrudan etkisi altındadır.
Ahırdan çıkarılan gübre açıkta ufak ve gevşek yığınlar şeklinde bırakıldığı zaman yıkanarak yitme büyük boyutlara ulaşır. İklim koşulları ile yığının durumuna da bağlı olarak 6 aylık süre içerisinde ahır gübresi gübre değerinin yaklaşık yüzde ellisini yitirmektedir
Ahır gübresinden yıkanarak yiten bitki besin maddeleri ise bitkiler tarafından çok kolay yararlanılabilir şekilde, bulunanlardır. Yıkanma ile yalnızca sıvı dışkı değil katı dışkı içinde çözünebilir şekilde bulunan azot, fosfor, potasyum da yiter. Öte yandan çözünür organik madde de önemli düzeyde yiter. Bu durum gübre yığınından drene olan suyun siyah renginden de kolaylıkla anlaşılır.
Gaz Şeklinde Kayıp
Buharlaşma sonucu gaz şeklinde yitme asal olarak gübrenin azot ve organik madde kapsamında görülür. Gübrede bulunan üre ve öteki azotlu bileşiklerden fazla miktarda amonyak oluşur. İhtimarın ilk aşamasında çoğunlukla amonyum karbonat ve bikarbonat oluşur. Bu amonyum bileşikleri durağan olmadıkları için gaz şeklinde amonyak yitmesi kolaylıkla oluşmaktadır. Amonyak yitmesi amonyum karbonat konsantrasyonu ve sıcaklık artışına bağlı olarak artmaktadır.
Normal sıcaklıkla ve pH= 7'de ya da biraz altında azot yitmesi göreceli olarak azdır. Gevşek gübre yığınlarında aerobik ihtimar sonucu oluşan yüksek sıcaklık amonyak yitmesinin çok hızlı olmasına yolaçar. Aynı şekilde donma sonucu suyun kristalizasyonu ile çözelti konsantrasyonunun artması nedeniyle de amonyak yitmesi artar.
Hava harekeli de gaz şeklinde amonyak yitmesini önemli ölçüde artırır. Hava cereyanı suyun buhar şeklinde yitmesini hızlandırırken suyun amonyağı tutma sığasını (kapasitesini) azaltır. Bir başka deyişle gübre kudurukça amonyak yitmesi önemli düzeye ulaşır. Bu durum toprakla karıştırılmadan önce tarlanın yüzeyine serilen gübrenin kurumağa bırakılmasından ileri gelecek yitmeyi de açık bir şekilde ortaya koyması yönünden dikkat çekicidir.
Daha önce de açıklandığı gibi ihtimar anında gübrenin organik maddesinde önemli yitme oluşmakta ve bu da çoğunlukla karbonhidratların parçalanarak yitmesinden ileri gelmektedir.
Karbonhidratların parçalanmaları sonucu asal olarak fazla miktarda oluşan karbondioksit gübreden gaz şeklinde yiter. İhtimar sonucu gübrede ağırlık azalması çoğunlukla organik maddenin yitmesi sonucu ortaya çıkar.
Gübrenin içerdiği fosfor ve potasyumun gaz şeklinde yitmesi ya çok az, olur ya da hiç olmaz.