Sürdürülebilir Orman Yönetimi ve Politikalar

SÜRDÜRÜLEBİLİR ORMAN YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI
1. Tanım ve Temel Prensipler
Sürdürülebilir orman yönetimi (SOY), orman ekosistemlerinin ekolojik bütünlüğünü, sosyo-ekonomik faydalarını ve biyolojik çeşitliliğini korurken, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını da gözeten bir yönetim modelidir.
Uluslararası Kabul Görmüş Prensipler:

Rio Deklarasyonu (1992): Ormanların küresel sürdürülebilir kalkınmadaki rolü vurgulanmıştır.

Helsinki Süreci (1993): Avrupa'da SOY kriter ve göstergeleri belirlenmiştir.

BM Orman Forumu (UNFF): 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ne (SKH) uyumlu politikalar geliştirir.

2. Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Bileşenleri
A. Ekolojik Sürdürülebilirlik
Biyoçeşitlilik Koruma: Nadir türlerin yaşam alanlarının korunması (örn: Türkiye'de Karaca ve Anadolu Leoparı için koridorlar).

Restorasyon Ekoloji: Bozulan orman alanlarının rehabilitasyonu (Türkiye'de Millî Ağaçlandırma Seferberliği).

İklim Direnci: Kuraklığa dayanıklı türlerin (örn: Toros sediri) dikilmesi.

B. Ekonomik Sürdürülebilirlik
Odun Dışı Orman Ürünleri (ODÜ): Mantar, reçine, tıbbi bitkiler gibi ürünlerin sertifikalı toplanması (FSC ve PEFC standartları).

Ekoturizm: Kaz Dağları ve Yedigöller gibi alanlarda sürdürülebilir turizm modelleri.

C. Sosyal Sürdürülebilirlik
Yerel Katılım: Orman köylülerinin karar süreçlerine dahil edilmesi (Türkiye'de Orman Köy Kooperatifleri).

Gelir Paylaşımı: Odun üretiminden elde edilen gelirin %25'i orman köylülerine aktarılır.

3. Küresel ve Ulusal Politikalar
A. Uluslararası Anlaşmalar
REDD+ (Azaltılmış Emisyonlar): Orman tahribatının iklim değişikliğine etkisini azaltmayı hedefler. Türkiye, 2021'de REDD+ hazırlık sürecini tamamlamıştır.

CBD (Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi): Aichi Hedefleri kapsamında ormanların %17'sinin korunması taahhüdü.

B. Türkiye'nin Politikaları
2023-2030 Orman Stratejik Planı:

Orman varlığını %30'a çıkarmak (2023 itibarıyla %29.4).

Karbon Ormanları projesiyle yıllık 5 milyon ton CO₂ tutulum hedefi.

Yasal Çerçeve:

6831 Sayılı Orman Kanunu: Ormanların "kamu yararı" önceliği.

5403 Sayılı Toprak Koruma Kanunu: Orman arazilerinin amaç dışı kullanımını sınırlar.

4. Sertifikasyon Sistemleri
FSC (Forest Stewardship Council): %100 geri dönüşümlü ahşap ürünler için "yeşil etiket".

PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification): Türkiye'de 5.2 milyon hektar PEFC sertifikalı orman.

5. Türkiye'deki Uygulama Örnekleri
Karbon Ormanları (İzmit): 3.500 hektarda 1.2 milyon ton CO₂ depolama kapasitesi.

Anadolu Selvi Islah Projesi: Tohum bankalarıyla genetik çeşitlilik korunuyor.

Yanan Alanların Rehabilitasyonu (Muğla, 2021): Yangına dayanıklı fıstık çamı dikimi.

Sonuç: Sürdürülebilir orman yönetimi, iklim kriziyle mücadelede kritik bir rol oynar. Türkiye, coğrafi konumu ve biyoçeşitliliği sayesinde SOY'u bir "yeşil kalkınma modeli"ne dönüştürebilir.

Kaynaklar:

FAO (2022). Global Forest Resources Assessment.

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2023). Orman Varlığımız Raporu.

IPCC (2019). Özel Rapor: İklim Değişikliği ve Arazi Kullanımı.