IRENA (Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı - International Renewable Energy Agen

1. Genel Bilgiler
Kuruluş Tarihi: 26 Ocak 2009 (Resmi faaliyetleri 2011'de başladı)

Merkez: Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri

Üye Ülkeler: 169 ülke + Avrupa Birliği (2024 itibarıyla)

Misyonu: Yenilenebilir enerjinin küresel ölçekte yaygınlaşmasını sağlamak, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek ve iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmak.

2. Kuruluş Amacı ve Tarihçe
IRENA, fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmak ve temiz enerji geçişini hızlandırmak amacıyla kuruldu.

Almanya, Danimarka ve İspanya öncülüğünde 2009’da imzalanan anlaşmayla resmiyet kazandı.

IEA’dan farklı olarak, yalnızca yenilenebilir enerjiye odaklanan ilk uluslararası kuruluştur.

3. Temel Görevleri ve Faaliyetleri
a) Küresel Yenilenebilir Enerji Politikalarını Destekleme
Ülkelerin yenilenebilir enerji stratejileri geliştirmesine yardımcı olur.

Ulusal eylem planları ve regülasyonlar için teknik destek sağlar.

b) Finansman ve Yatırım Kolaylaştırma
Yenilenebilir enerji projelerine yatırım çekmek için fonlar ve bankalarla işbirliği yapar.

Project Facilitation Platform (PFP) ile gelişmekte olan ülkelerde proje geliştirir.

c) Teknoloji ve Kapasite Geliştirme
Rüzgar, güneş, hidrojen, jeotermal gibi alanlarda AR-GE destekler.

Eğitim programları ve politika rehberleri yayınlar.

d) Veri ve Analiz
Küresel Yenilenebilir Enerji İstatistikleri yayınlar.

Yenilenebilir Enerji Maliyet Raporları ile teknoloji maliyetlerini analiz eder.

4. Üyelik Yapısı
169 ülke + AB üyedir.

Türkiye, IRENA’ya 2013’te katılmıştır.

ABD ve Brezilya gibi büyük ekonomiler de üyedir.

Gözlemci statüsünde olan ülkeler ve kuruluşlar da bulunur.

5. Önemli Raporları ve Yayınları
Global Renewables Outlook

2050’ye kadar yenilenebilir enerji senaryolarını inceler.

Renewable Power Generation Costs

Güneş, rüzgar gibi kaynakların maliyet eğilimlerini analiz eder.

World Energy Transitions Outlook

Fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçişin yol haritasını çizer.

Renewable Energy Statistics

Ülke bazında yenilenebilir enerji kapasite verilerini sunar.

6. IRENA ve İklim Değişikliği
Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için yenilenebilir enerjiyi teşvik eder.

2050’de net sıfır emisyon için yenilenebilir enerjinin payının %60’a çıkmasını savunur.

Yeşil hidrojen ve enerji depolama gibi teknolojilere özel önem verir.

7. IRENA vs. IEA: Farklar
Kriter IRENA IEA
Kuruluş Amacı Sadece yenilenebilir enerji Enerji güvenliği (petrol, gaz, yenilenebilir)
Üye Ülkeler 169+AB 31 OECD ülkesi
Odağı Temiz enerji geçişi Enerji arz güvenliği ve verimlilik
Kuruluş Yılı 2009 1974 (Petrol krizi sonrası)
8. Türkiye ve IRENA
Türkiye, 2013’te IRENA’ya katıldı.

Yenilenebilir enerji hedeflerinde (rüzgar, güneş, jeotermal) IRENA verilerinden faydalanıyor.

YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) projeleri IRENA’nın küresel stratejileriyle uyumlu.

9. Eleştiriler ve Zorluklar
Gelişmekte olan ülkelere yeterli finansman sağlanamaması eleştirisi.

Fosil yakıt şirketlerinin etkisi nedeniyle bazı projeler yavaş ilerliyor.

Yenilenebilir enerji dağılımında adaletsizlik (Afrika’da düşük yatırım).

10. Son Dönem Gelişmeler (2024)
COP28’de (2023) yenilenebilir enerji kapasitesinin 3 kat artırılması kararı alındı, IRENA bu süreci koordine ediyor.

Afrika’da yeşil enerji projeleri için fon artırımı planlanıyor.

Hidrojen İttifakı ile yeşil hidrojen üretimi destekleniyor.

Sonuç
IRENA, dünyanın en etkili temiz enerji organizasyonlarından biri olup, yenilenebilir enerjinin küresel ölçekte benimsenmesi için kritik bir rol oynuyor. Türkiye dahil birçok ülke, enerji dönüşümünde IRENA’nın politikalarından ve verilerinden yararlanıyor.

🔗 Detaylı bilgi için: IRENA Resmi Sitesi