Uluslararası Enerji Ajansı (IEA - International Energy Agency)

1. Genel Bilgiler
Kuruluş Tarihi: 1974
Merkez: Paris, Fransa
Üye Ülkeler: 31 tam üye (çoğu OECD üyesi) + 8 ortak ülke
Misyonu: Enerji güvenliğini sağlamak, sürdürülebilir enerji politikalarını desteklemek, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmak.

2. Kuruluş Amacı ve Tarihçe
IEA, 1973-1974 Petrol Krizi sonrasında, Batılı ülkelerin enerji arz güvenliğini sağlamak amacıyla kuruldu.

Başlangıçta petrol arzındaki kesintilere karşı kolektif önlemler almak için oluşturuldu.

Zamanla küresel enerji politikaları, temiz enerji ve iklim değişikliği gibi konulara odaklandı.

3. Temel Görevleri ve Faaliyetleri
a) Enerji Güvenliği
Petrol ve doğalgaz arzında kesintilere karşı acil stok yönetimi (Üye ülkeler, 90 günlük petrol ithalatına denk stok bulundurur).

Enerji piyasalarını izleyerek kriz durumlarında koordineli müdahale.

b) Enerji Verimliliği ve Temiz Enerji
Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve karbonsuzlaşma politikalarını destekler.

Net Sıfır Emisyon (2050) hedefleri için yol haritaları hazırlar.

Elektrikli araçlar, hidrojen ve karbon yakalama teknolojileri gibi alanlarda araştırmalar yapar.

c) Enerji Piyasaları ve Veri Analizi
Petrol, doğalgaz, kömür ve elektrik piyasalarını izler.

Dünya Enerji Görünümü (World Energy Outlook) gibi yıllık raporlar yayınlar.

Enerji fiyatları, arz-talep dengesi ve yatırım trendlerini analiz eder.

d) Küresel Enerji İşbirliği
G20, G7 ve BM gibi uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapar.

Çin, Hindistan ve Afrika ülkeleri gibi enerji tüketimi artan bölgelerle ortak projeler geliştirir.

4. IEA Üyeliği
Tam Üyeler: ABD, Almanya, Fransa, Japonya, Türkiye (1975'ten beri üye) gibi OECD üyesi 31 ülke.

Ortak Ülkeler: Brezilya, Çin, Hindistan, Güney Afrika gibi enerji tüketimi yüksek ülkeler.

Türkiye'nin Rolü: Türkiye, IEA'nın kurucu üyelerinden biri olup, enerji güvenliği ve yenilenebilir enerji projelerinde aktif rol oynar.

5. Önemli Raporları ve Yayınları
World Energy Outlook (WEO): Küresel enerji trendlerini analiz eden yıllık rapor.

Global Energy Review: Enerji tüketimi ve emisyonlara dair güncel veriler.

Energy Technology Perspectives (ETP): Temiz enerji teknolojilerinin geleceği.

Net Zero by 2050: 2050’de sıfır emisyon hedefi için yol haritası.

6. IEA ve İklim Değişikliği
Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçişi teşvik eder.

Karbon yakalama ve depolama (CCS), yeşil hidrojen gibi teknolojileri destekler.

Enerji sektöründen kaynaklanan CO₂ emisyonlarını azaltma politikaları geliştirir.

7. Eleştiriler ve Tartışmalar
Fosil yakıt endüstrisiyle bağlantıları nedeniyle eleştirilir.

Yenilenebilir enerjiye geçişin yavaş olduğu yönünde eleştiriler alır.

Gelişmekte olan ülkelerin enerji ihtiyaçlarını yeterince desteklemediği iddia edilir.

8. Son Dönemdeki Gelişmeler
Ukrayna Savaşı sonrası enerji krizinde Avrupa’ya doğalgaz ve elektrik arzı konusunda tavsiyeler sundu.

2023’te Hindistan’ın IEA’ya tam üye olması gündemde.

Yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılması için çağrılar yapıyor.

Sonuç
IEA, küresel enerji politikalarında kilit bir kuruluş olup, enerji güvenliği, temiz enerji dönüşümü ve sürdürülebilir kalkınma konularında önemli bir rol oynar. Enerji verimliliği, yenilenebilir kaynaklar ve iklim değişikliğiyle mücadele alanlarında dünya çapında referans kaynak sunmaktadır.

Detaylı bilgi için: IEA Resmi Sitesi