Lisansüstü Eğitimde Tez ve Akademik Süreç

Lisansüstü eğitimde (yüksek lisans ve doktora) tez yazımı ve akademik süreç, öğrencilerin en çok zorlandığı aşamalardan biridir. Bu rehberde, tez nasıl yazılır, akademik yükümlülükler nelerdir, süreç nasıl işler gibi kritik soruları yanıtlıyoruz.

1. Tezli Yüksek Lisans Süreci
A. Ders Dönemi (1-2 Dönem)
Kredi tamamlama: Genellikle 21-30 kredi alınması gerekir.

Danışman atanması: İlk dönem veya dersler bitiminde yapılır.

Seminer dersi: Tez öncesi literatür taraması sunumu yapılır.

B. Tez Aşaması (2-4 Dönem)
1. Tez Konusu Belirleme
Nasıl seçilir?

Danışmanınızın uzmanlık alanına uygun olmalı.

Literatürdeki boşlukları araştırın (orijinal katkı sağlamalı).

Pratik uygulanabilirliği olmalı.

2. Tez Önerisi (Proposal) Hazırlama
İçerik:

Araştırma sorusu

Literatür taraması

Yöntem (nicel/nitel/karma)

Beklenen sonuçlar

Sunum: Jüri önünde savunulur.

3. Veri Toplama ve Analiz
Anket, deney, arşiv taraması gibi yöntemler kullanılır.

SPSS, NVivo, Python/R gibi araçlarla analiz yapılır.

4. Tez Yazımı
Genel yapı:

markdown
1. Giriş
2. Literatür Taraması
3. Yöntem
4. Bulgular
5. Tartışma ve Sonuç
6. Kaynakça
Yazım kuralları: Üniversitenin tez yazım kılavuzuna uyulmalı.

5. Tez Savunması (Jüri Önünde Sunum)
Süreç:

Tez danışmanı onayı alınır.

Jüriye teslim edilir (genellikle 2-3 hakem).

30-45 dakikalık sunum yapılır ve sorular cevaplanır.

Sonuç:

Kabul (direkt veya düzeltmeli),

Revizyon (düzeltme istenebilir),

Ret (nadiren olur, yeniden başvuru gerekebilir).

2. Doktora Süreci
A. Ders ve Yeterlilik Aşaması (1-2 Yıl)
Kredi tamamlama: 21-24 kredi.

Yeterlilik sınavı:

Yazılı/Sözlü olarak yapılır.

Alan bilgisi ve araştırma yeteneği test edilir.

B. Tez Aşaması (3-5 Yıl)
1. Tez Önerisi (Proposal) ve Kaynak Taraması
Doktora tezi orijinal katkı gerektirir.

Yayın zorunluluğu:

SCI/SCIE dergilerinde en az 1-2 makale şartı olabilir.

2. Tez Yazımı ve Savunma
Disiplinler arası çalışma yapılabilir.

Savunma:

Ön jüri (proposal) ve final savunma olarak iki aşamalı olabilir.

External examiner (yurtdışından hakem) gerekebilir.

3. Akademik Yükümlülükler
A. Yayın Yapma Zorunluluğu
Doktorada: SCI/SCIE, SSCI gibi indekslerde yayın.

Yüksek Lisans: Bazı üniversiteler ulusal dergilerde yayın ister.

B. Konferans ve Seminerler
Akademik CV için önemli!

TÜBİTAK, COST, Erasmus+ gibi projelerle destek alınabilir.

C. Etik Kurul Onayı
Anket, deney, insan/hayvan çalışmaları için gereklidir.

4. Tez Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
✔ Danışmanla Düzenli İletişim
Haftalık/aylık toplantılar yapın.

Yazdığınız bölümleri danışmanınıza zamanında gönderin.

✔ Zaman Yönetimi
Tez yazma takvimi oluşturun.

Ertelemeyin! Günlük 500-1000 kelime yazmak idealdir.

✔ İntihal (Plagiarism) Riskine Dikkat!
Turnitin/iThenticate ile kontrol edin.

Alıntıları APA, MLA, Chicago gibi formatlara uygun yapın.

✔ Motivasyonu Koruma
Destek gruplarına katılın (akran dayanışması önemli).

Küçük hedefler koyun (örn. "Bu hafta literatür taramasını bitir").

5. Sık Sorulan Sorular (SSS)
❓ Tez süresi uzatılabilir mi?
Evet, üniversitelere göre 1-2 dönem uzatma alınabilir.

❓ Tez danışmanı değiştirilebilir mi?
Evet, geçerli bir sebeple enstitüye başvurulabilir.

❓ Tez savunmasında ret alınırsa ne olur?
Düzeltme hakkı verilir, yeniden sunulur.

❓ Yurtdışında tez yazılabilir mi?
Evet, Erasmus+, TÜBİTAK 2214-A gibi programlarla yurtdışı araştırma yapılabilir.