Çöğür Nedir?

Anaç elde etmek amacıyla kullanılan tohumlar yabani tiplerden sağlanmışsa buna çögür denir

Çöğür Nedir? (Tanım)
Çöğür, meyve ağaçlarının tohumdan (çekirdekten) yetiştirilmiş genç halidir. Basitçe, bir meyvenin çekirdeğini toprağa ektiğinizde filizlenip büyüyen o mini fidan bir çöğürdür.

Köken: Türkçe kökenli bir kelimedir ve "fide, filiz, yeni yetişen ağaç" anlamlarına gelir.

Doğal Süreç: Doğada, bir elma çekirdeğinin düşüp kendi kendine filizlenmesiyle oluşan yabani elma ağacı, bir çöğürün en doğal halidir.

Çöğürlerin Temel Özellikleri
Tohumdan (Generatif) Üretilir: Çöğürler, eşeyli üreme (tohum) sonucu oluştuğu için hem anneden hem de babadan gelen genetik materyali taşır. Bu, onları heterozigot yapar, yani birbirinden farklı genetik özelliklere sahip olurlar.

Genetik Çeşitlilik Gösterir: Aynı meyvenin (örneğin aynı elmanın) çekirdeklerinden bile yetişen çöğürler birbirinden farklı özellikler gösterebilir. Bu, insanlardaki kardeşlerin birbirine benzememesi gibidir. Meyve kalitesi, ağacın büyüklüğü, hastalıklara dayanıklılık gibi özellikler değişkenlik gösterebilir.

Kuvvetli Kök Yapısına Sahiptir: Tohumdan geliştikleri için kendi kazık kök sistemlerini oluştururlar. Bu kökler derinlere inerek ağacın su ve mineral ihtiyacını karşılamada ve rüzgara karşı dayanıklı olmasında çok etkilidir.

Yabani veya Standart Özellikler Taşıyabilir: Özellikle kültür (ıslah edilmiş) meyve çeşitlerinin tohumlarından yetişen çöğürler, genellikle ata türlerine (yabani formlara) dönüş eğilimindedir. Bu nedenle meyveleri genellikle daha küçük, daha ekşi ve daha az kaliteli olur.

Uzun Ömürlüdür: Kendi kökleri üzerinde büyüdükleri için çok uzun ömürlü ve dayanıklı ağaçlar olurlar.

Çöğürlerin Kullanım Amacı ve Aşı ile İlişkisi
Çöğürlerin tek başına meyve vermesi genellikle istenmez veya beklenmez. Asıl kullanım amacı, üzerine kaliteli çeşitlerin aşılanacağı anaç (altlık) olarak kullanılmalarıdır.

Süreç şöyle işler:

İstenilen bir meyve türünün (elma, armut, kayısı vb.) tohumları ekilir ve çöğürler yetiştirilir.

Bu çöğürler belirli bir kalınlığa (kurşun kalem kalınlığı) ulaştığında, üzerine aşı yapılır.

Aşı, arzu edilen, kaliteli, verimli ve hastalıklara dayanıklı bir meyve çeşidinden (örneğin, Starking elması, Deveci armudu) alınan bir göz veya dal parçasıdır (kalem).

Aşı tuttuğunda, çöğürün güçlü kök sistemi, üzerine aşılanan kaliteli çeşidin gelişimini besler. Artık meyve veren kısım, aşılanan o kaliteli çeşittir.

Neden Doğrudan Tohum Ekmek Yerine Aşı Yapıyoruz?

Genetik Tutarsızlık: Bir Granny Smith elmasının çekirdeğini ekseniz, büyüyen ağaç büyük ihtimalle Granny Smith elması vermez. Verdiği meyve küçük, ekşi ve yabani olabilir.

Uzun Bekleme Süresi: Tohumdan yetişen bir ağacın meyve vermesi 7-10 yıl veya daha fazla sürebilir. Aşılı fidanlar ise 2-3 yıl içinde meyve vermeye başlar.

Kontrol: Aşılama yoluyla ağacın büyüklüğü (bodur, yarı-bodur, standart), hastalıklara dayanıklılığı gibi özellikler kontrol altına alınabilir.

Çöğür Anaçlarının Avantaj ve Dezavantajları
Avantajları:

Kuvvetli Gelişim: Derin ve sağlam kazık kökleri sayesinde ağacı çok güçlü bir şekilde beslerler.

Uzun Ömür: Kendi kökü üzerinde büyüyen ağaçlar çok daha uzun yaşar.

Toprak Koşullarına Uyum: Kökleri derine indiği için kuraklığa ve besin noksanlığına daha dayanıklıdır.

Rüzgara Dayanıklılık: Sağlam kök yapısı ağacın devrilmesini zorlaştırır.

Dezavantajları:

Geç Meyveye Yatma: Aşılı ağaçlara kıyasla meyve vermeye başlaması çok daha uzun sürer.

Büyük Boyut: Ağaçlar çok büyük ve uzun boylu olur. Bu hasat, ilaçlama ve budama işlemlerini zorlaştırır.

Verimsizlik: Doğrudan çöğürden yetişen ağaçların meyve verimi ve kalitesi düşüktür.

Özet ve Sonuç
Çöğür = Tohumdan yetişmiş yabani meyve fidanı.

Temel kullanım amacı, üzerine aşı yapılarak anaç olarak değerlendirilmeleridir.

Güçlü kök yapıları sayesinde aşılı ağacın beslenmesini sağlarlar.

Doğrudan çekirdekten yetiştirilen bir ağacın istenilen kalitede meyve vermesi nadir bir şans işidir. Bu nedenle amatörce "çekirdekten avokado/limon yetiştirmek" bir hobi olarak güzeldir ancak ticari meyve yetiştiriciliği için uygun bir yöntem değildir. Ticari üretimde, istenilen özelliklerin garantisi için aşılama şarttır ve çöğürler bu sürecin en temel, vazgeçilmez başlangıç malzemesidir.