Camgüzeli Nekrotik Leke Virüsü

Latincesi :
Impatiens necrotic spot tospovirus (INSV)

Hastalık Tanımı :
Camgüzeli nekrotik leke virüsü (Impatiens necrotic spot tospovirus = INSV) ılıman ve sıcak iklime sahip bölgelerde yaygın olarak görülen bir virüstür. Virionları izometrik, 80-120 nm çapındadır ve nükleokapsidler %5 nükleik asit; %70 protein; %20 lipid içermektedir. Bu virüs, bitki özsuyu ile mekanik olarak taşınabilmektedir. Virüsün bitkiler veya üretim alanları arasındaki yayılması çiçek tripsi (Frankliniella occidentalis) tarafından olmaktadır. Vektör, virüsü nimf döneminde bünyesine alarak çoğaltmakta ve persistent olarak ergin döneminde taşımaktadır. Virüs yumurta ile vektörün yeni nesillerine geçmemektedir. Ilıman iklim kuşağındaki sıcak ve kurak bölgeler vektörün çoğalması ve virüsün taşınması açısından elverişlidir. Ayrıca virüsün tohum ile taşındığına ilişkin herhangi bir kayıt da mevcut değildir.

Yaşayış :
Hastalığın belirtileri, bitkilerin yaşına ve ortam koşullarına bağlı olarak değişebilmektedir. Tipik belirti olarak duyarlı bitkilerin yaprak, gövde ve içeklerinde nekrotik ölü dokular ortaya çıkmaktadır. Başlangıçta meydana gelen klorotik lekeler hızlıca nekrotik hale gelmektedir. Hastalanmış bitkilerin tepe noktalarında geriye doğru ölüm belirtileri görülmekte ve gövde ile yaprak saplarında kahverengi çizgiler ortaya çıkmaktadır. Bazen bitkilerin bir tarafında pörsüme ve solma görüldüğü halde diğer tarafı sağlıklı kalabilmektedir. Zamanla tüm bitkinin bodurlaştığı ve çalılaştığı dikkati çekmektedir. Bitkilerin erken gelişme döneminde enfeksiyona maruz kalmaları halinde ölüm meydana gelmektedir. Geç dönem enfeksiyonlarında belirtiler sınırlı olarak bulunmaktadır. Yalnız biberde sistemik enfeksiyonlar sıcaklığın 25°C'nin altında olduğu zamanlarda meydana gelmektedir. Hastalığın görüldüğü ülkelerde önemli ürün kayıptarı ortaya çıkmaktadır. Türkiye'de hastalık sadece Denizli ilinde domates, biber ve marul bitkilerinde saptanmıştır.

Kültürel Önlemler :
Hastalığın kimyasal mücadelesi yoktur. Fidelik ya da üretim alanı içinde ve çevresindeki, virüsün ve vektörün konukçusu olabilecek tüm yabancı otları yok etmek önem taşımaktadır. Hastalıklı bitkilerin ortamdan uzaklaştırılarak imha edilmesi gerekmektedir. Vektör trips (F. occidentalis] ile ilaçlı mücadele teknik talimata uygun şekilde yapılmalıdır. Virüsün neden olduğu bu hastalığın zararını en aza indirmek için vektör populasyonunun düşük olduğu dönemlere rastlayacak şekilde erken veya geç dikim yapılması da önerilmektedir. Domates ve biber üretim alanlarında ışığı yansıtıcı (reflektif) malçlamanın yapılması vektör böceklerin uzaklaştırılması ve yabancı otlarla mücadele etmek
açısından önerilmelidir.