Mr.Muhendis
20.06.2011, 08:24
Türkiye’de dondurmanın başlangıcı hakkında kesin bir bilgi olmamakla beraber yaklaşık 100 yıl önce, dondurmanın, kültür ve tekniğinin daha çok hissedildiği İstanbul’da yapıldığı, daha sonra da Anadolu illerine geçtiği sanılmaktadır. Başlangıçta Dondurma belirli kitlelerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tanınmış lokanta ve otellerde imal edilir. Daha sonra da sırasıyla ev, sokak ve dükkan dondurmacılığı şeklinde bir gelişme gösterir. Uzun yıllar, 1970’lere kadar, teknik bilgi ve modern ekipmanlardan yoksun küçük ölçekli işletmelerde alışılagelen usullerde imal edilir. Dondurma üretimini gerçekleştiren ilk modern müessese 1957’de işletmeye açılan Atatürk Orman Çiftliği Pastörize Süt ve Mamülleri Fabrikası’dır. Bunu 1970’de kurulan ve 1974’de de dondurma üretimine başlayan İzmir Süt Mamülleri Sanayii A.Ş. izler. 1980’li yılların başlarından itibaren de sanayii hızlı bir gelişme gösterir.
Türkiye’de dondurma yapımına ilişkin ilk belge 1856 yılına ait Ali Eşref Dede’nin Yemek Risalesi adlı yazma eserdir. Kitapta dondurma yapımı hakkındaki bilgiler Süt Dondurması başlığı altında verilir. Basılı ilk eser ise 1894’de yayımlanan Ayşe Fahriye’nin Ev Kadını adlı kitabıdır. Kitapta kaymaklı ve çeşitli bazı meyveli dondurmaların yapımından bahsedilir. Daha sonraki yıllarda dondurma yapımına ilişkin bilgiler çeşitli yemek kitaplarında yer almıştır. Bu bağlamda, başlıca Hadiye Fahriye’nin 1926 yılında Tatlıcıbaşı, K. Adil’in 1933’de Aşcı ve Aşhane ile Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin 1939 yılında Türk Kadınının Tatlı Kitabı adlı eserler sayılabilir. Ayrıca 1930’lu yıllarda bazı dergilerde de (örn., Ameli Elektrik, Foto Magazin) çeşitli dondurmaların yapımlarından bahsedilir. Dondurma hakkında ilk ciddi bilimsel inceleme ve araştırmalar 1962’de başlar. Bu araştırmalar Ankara’da üretilen ve tüketilen dondurmaların kalite nitelikleri ile yapım usullerinin tespitleri üzerinde yoğunlaşır. Türkiye’de dondurmayla ilgili oldukça sınırlı kitap vardır. İlk ders kitabı Zühtü Yöney’in 1968’de Dondurma Teknolojisi adıyla yayınlanan eseridir. Bir dikkate değer bilimsel yayında 1987’de TÜBİTAK Veterinerlik ve Hayvancılık Grubu tarafından yayınlanan Dondurma Teknolojisi isimli kitaptır. Ülkede başta üniversiteler olmak üzere çeşitli kurumlarda kısıtlı sayıda da olsa, özellikle farklı yörelerde tüketime sunulan dondurmaların kalitelerini belirlemek ve üretim tekniklerini geliştirmeye yönelik bazı araştırmalar yapıla gelmektedir. Bu verilerin ışığında Türkiye’de son 25 yılda, ileri üretim tekniğinin, soğutma ve derin dondurucu sistemlerdeki gelişmelerin uygulamaya aktarılması, yabancı ortaklı şirketlerin faaliyet göstermesi ve vizyon sahibi üreticilerin yatırım ve çabaları sonucu dondurma endüstrisi hızla gelişerek dış pazarlara yönelmektedir.
KAYNAKLAR:
Tekinşen, O.C. (1987). Dondurma Teknolojisi, TÜBİTAK Yay. No: 632, VHAG Seri No: 22, TÜBİTAK Matbaası, Ankara.
Yöney, Z. (1968). Dondurma Teknolojisi. Ankara Üniv. Zir. Fak. Ders Kitabı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Türkiye’de dondurma yapımına ilişkin ilk belge 1856 yılına ait Ali Eşref Dede’nin Yemek Risalesi adlı yazma eserdir. Kitapta dondurma yapımı hakkındaki bilgiler Süt Dondurması başlığı altında verilir. Basılı ilk eser ise 1894’de yayımlanan Ayşe Fahriye’nin Ev Kadını adlı kitabıdır. Kitapta kaymaklı ve çeşitli bazı meyveli dondurmaların yapımından bahsedilir. Daha sonraki yıllarda dondurma yapımına ilişkin bilgiler çeşitli yemek kitaplarında yer almıştır. Bu bağlamda, başlıca Hadiye Fahriye’nin 1926 yılında Tatlıcıbaşı, K. Adil’in 1933’de Aşcı ve Aşhane ile Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin 1939 yılında Türk Kadınının Tatlı Kitabı adlı eserler sayılabilir. Ayrıca 1930’lu yıllarda bazı dergilerde de (örn., Ameli Elektrik, Foto Magazin) çeşitli dondurmaların yapımlarından bahsedilir. Dondurma hakkında ilk ciddi bilimsel inceleme ve araştırmalar 1962’de başlar. Bu araştırmalar Ankara’da üretilen ve tüketilen dondurmaların kalite nitelikleri ile yapım usullerinin tespitleri üzerinde yoğunlaşır. Türkiye’de dondurmayla ilgili oldukça sınırlı kitap vardır. İlk ders kitabı Zühtü Yöney’in 1968’de Dondurma Teknolojisi adıyla yayınlanan eseridir. Bir dikkate değer bilimsel yayında 1987’de TÜBİTAK Veterinerlik ve Hayvancılık Grubu tarafından yayınlanan Dondurma Teknolojisi isimli kitaptır. Ülkede başta üniversiteler olmak üzere çeşitli kurumlarda kısıtlı sayıda da olsa, özellikle farklı yörelerde tüketime sunulan dondurmaların kalitelerini belirlemek ve üretim tekniklerini geliştirmeye yönelik bazı araştırmalar yapıla gelmektedir. Bu verilerin ışığında Türkiye’de son 25 yılda, ileri üretim tekniğinin, soğutma ve derin dondurucu sistemlerdeki gelişmelerin uygulamaya aktarılması, yabancı ortaklı şirketlerin faaliyet göstermesi ve vizyon sahibi üreticilerin yatırım ve çabaları sonucu dondurma endüstrisi hızla gelişerek dış pazarlara yönelmektedir.
KAYNAKLAR:
Tekinşen, O.C. (1987). Dondurma Teknolojisi, TÜBİTAK Yay. No: 632, VHAG Seri No: 22, TÜBİTAK Matbaası, Ankara.
Yöney, Z. (1968). Dondurma Teknolojisi. Ankara Üniv. Zir. Fak. Ders Kitabı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.