PDA

Orijinalini görmek için tıklayınız : Yer fıstığı - Arachis hypogaea


Mr.Muhendis
26.07.2009, 14:09
Yer fıstığı (Arachis hypogaea), baklagiller (Fabaceae) familyasından tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir.

Yer fıstığının gen merkezinin Güney Amerika olduğu, buradan Avrupa ve Asya'ya yayıldığı tropikal, tropik altı ve sıcak iklim koşullarında yetiştiği bilinmektedir.
Yer fıstığının Türkiye'ye ne zaman ve nasıl girdiği kesin olarak bilinmemekle, ilk olarak Trakya ve oradan Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yayıldığı sanılmaktadır.Son yıllarda Osmaniye ve çevre ilçeleri ile K.Maraş'ın bazı ilçeleri de önemli geçim kaynakları arasıda yer almaktadır Yer fıstıgı borsası Osmaniyede oluşmaktadır.
Yer fıstığı baklagil bitkisi olmasından dolayı, havanın serbest azotunu toprağa bağlayarak kendinden sonra gelen bitkiye azot ve organik madde depolayan önemli bir bitkidir.
Ülkemizde yer fıstığı son yıllarda yaklaşık 34.000 ha alana ekilmekte ve 80.000 ton ürün kaldırılmaktadır. Ortalama 235 kg/da ürün alınmaktadır.
Yer fıstığının 32 türü tespit edilmiştir; bunların bir kısmı tek yıllık, bir kısmı ise çok yıllıktır.

Gelişme süresi düz ve çatallanan çeşitler için 90-115 gün, zıt çatallanan çeşitler için ise 120-140 gündür. En uygun gelişme için istenen ortalama sıcaklık 22-28°C derecedir. Çimlenme 20°C altında gecikir. Çimlenebilmesi için en az 12-13°C'de olması gerekir. Sıcaklık 25°C'ye yaklaştıkça çimlenme 7-8 günde tamamlanır.
Yer fıstığının goniforlarının toprağa kolayca girmesi için toprağın devamlı rutubetli olması gerekir. Yetişme periyoduna dağılmış 500-600 mm yağış bitkinin yetişmesi için yeterli gelmektedir.
Yer fıstığı için en uygun toprak iyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin, organik maddesi orta derece olan ve taban suyu fazla yüksek olmayan topraklardır. Bunun dışındaki koşullarda verim düşer.
Ekim alanı iyi hazırlanmalı, ekimden önce 3-4 senede bir olmak üzere 90 cm derine taban patlatması yapılarak kök gelişmesini engelleyen sert tabaka kırılmalıdır. Toprak yapısına ve çeşidine göre 75-90 cm sıra aralığında, 5-9 cm derine, 15-20 cm sıra üzerinde olacak şekilde ekilir. 10 Nisan - 20 Mayıs tarihlerinde birinci ürün olarak ekilir. İkinci ürün olarak ise buğday hasadından hemen sonra yapılır.

Yer fıstığı diğer besin maddelerine kıyasla topraktan fazla miktarda azot, potasyum ve kalsiyum kaldırır.
Yer fıstığı yaklaşık 25 kg/da saf azotu toprağa bağlar. Bunun yaklaşık %60-70ini bitki kullanılır. Zengin bir toprak bırakır. Ekim esnasında toprağa 5–7 kg/da saf azot, 4–5 kg/da fosfor, 4–5 kg/da potasyum verilir. İhtiyaç durumunda bunlar artırılır.
Sağlıklı kabuk oluşumu, boş olmaması ve iç dolgunluğu için yumruların büyüdüğü üst topraktan, bitkinin 30–60 kg/da kalsiyum kullanılması gerekir. Eksik ise verilmesi gerekir. Gelişme süresi düz ve çatallanan çeşitler için 90-115 gün, zıt çatallanan çeşitler için ise 120-140 gündür. En uygun gelişme için istenen ortalama sıcaklık 22-28°C derecedir. Çimlenme 20°C altında gecikir. Çimlenebilmesi için en az 12-13°C'de olması gerekir. Sıcaklık 25°C'ye yaklaştıkça çimlenme 7-8 günde tamamlanır.
Yer fıstığının goniforlarının toprağa kolayca girmesi için toprağın devamlı rutubetli olması gerekir. Yetişme periyoduna dağılmış 500-600 mm yağış bitkinin yetişmesi için yeterli gelmektedir.
Yer fıstığı için en uygun toprak iyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin, organik maddesi orta derece olan ve taban suyu fazla yüksek olmayan topraklardır. Bunun dışındaki koşullarda verim düşer.
Ekim alanı iyi hazırlanmalı, ekimden önce 3-4 senede bir olmak üzere 90 cm derine taban patlatması yapılarak kök gelişmesini engelleyen sert tabaka kırılmalıdır. Toprak yapısına ve çeşidine göre 75-90 cm sıra aralığında, 5-9 cm derine, 15-20 cm sıra üzerinde olacak şekilde ekilir. 10 Nisan - 20 Mayıs tarihlerinde birinci ürün olarak ekilir. İkinci ürün olarak ise buğday hasadından hemen sonra yapılır.

Sulama, üstün verim için önemli bir üretim faktörüdür. Aynı zamanda toprağın çoraklaşmaması ve korunması açısının da bilgi gerektiren bir uygulamadır. Sulama zamanının ve bir sulamada verilmesi gereken su miktarının bilinmesi için bitki gelişme ve kritik dönemlerinin iyi bilinmesi gerekir.



Yer Fıstığı Resimleri - Yer Fıstığı Fotoğrafları (http://www.ziraatciyiz.biz/yer-fistigi-resimleri-yer-fistigi-fotograflari-t1995.html)

Mr.Muhendis
22.11.2009, 13:23
1- YERFISTIĞININ ÖNEMİ :

Yerfıstığı tohumları içerdiği yağ, protein, karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler ile insanlar ve hayvanların değerli bir besin kaynağıdır. Çeşitlere göre değişmekle birlikte %44-56 oranında yağ içermektedir. Yağı çıkardıktan sonra geriye kalan küspede yaklaşık %45 ham protein, %24 azotsuz öz maddeler ve %5,5 madensel maddeler bulunmaktadır.


2- İKLİM İSTEĞİ :

Yerfıstığı yazlık ve sıcak iklim bitkisidir. Yetişme süresi boyunca 3000-4500oC sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar. Toprak sıcaklığı 15-20oC ‘ye ulaştığında yerfıstığı ekimine başlanılmalıdır.

Yetişme süresi boyunca toplam 500-600mm’lik yağış yerfıstığı için yeterli olmaktadır. Ancak bu yağışın yetişme dönemine dağılmış olması gerekir. Uzun bir süre yerfıstığı bitkisinin susuzluğa mahrum kalması halinde, kapsüllerin içerisindeki tohumlar tam gelişmezler ve neticede verim düşük olur.


3- TOPRAK İSTEĞİ :

Yerfıstığı yetiştirilecek toprağın yapısı çok önemlidir. İyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin ve organik maddesi orta derecede olan topraklar ideal topraklardır. Toprak pH’sı 6,0-6,4 arasında olmalıdır. pH’sı 5,9’dan az asitli topraklarda Ca mineralleri alamayan tohumlar normal gelişmez, yerfıstığı kireçli topraklardan çok hoşlanmazlar.


4- TOPRAK HAZIRLAMA :

Sonbaharda pullukla 20-25 cm. derinlikte sürülür. Kışı bu şekilde geçiren toprak ilkbaharda yüzlek olarak kültüvatör ile karıştırılır. Daha sonra üzerinden tapan veya merdane geçirilerek toprak yüzeyi bastırılır. Yerfıstığı ekilecek tarla kesinlikle toprak tava gelmeden işlenmemelidir. Toprak işleme sırasında meydana gelen kesekler, yerfıstığı iğnelerinin (ginofor) toprağa girmesini engeller.


5- GÜBRELEME :

Yerfıstığı topraktaki besin maddelerini en iyi değerlendiren bitkilerden biridir. Topraktan en fazla Azot, Potas ve Kalsiyum kaldırmaktadır.


Azot Gübrelemesi :

Uzun yıllar aynı yerde yerfıstığı tarımının yapılması durumunda Azotlu gübre uygulamasına gereksinim duyulmamaktadır. Bunun nedeni köklerinde yaşayan Rhizobium bakterileri sayesindedir.

Yerfıstığı bir yetişme sezonunda Rhızobium bakterileri sayesinde yaklaşık 4,5-15 kg/da azot ( ) biriktirmekte, biriktirilen bu azotun büyük bir kısmı bitki tarafından kullanılmakta, %30-40 ise toprakta kalmaktadır.

Uzun yıllar yerfıstığı yetiştirilen veya bakteri aşılaması yapılan yerlere ekimle birlikte 4-6 kg/da Azotlu gübre (saf madde) uygulanmalıdır. Yaklaşık çiçeklenme döneminde bitki köklerinde yeterli nodozite oluşumu var ise üst gübrelemeye gerek yoktur.

Yeni yerfıstığı ekilen yerlerde bakteri aşılaması yapılmıyor ise ekimle birlikte 4 kg/da azot uygulanmalı ‘ekimle birlikte 20 kg/da 18:46:0 verildiğinde), geri kalan 15 kg/da Azot ise ikiye bölünmelidir. 6,5-7 kg/da azot ilk sulama ile (Amonyum Sülfat) olarak 5-5,5 kg/da Azot (Amonyum Nitrat veya Üre olarak) ise ikinci sulama ile verilmelidir.


Fosfor Gübrelemesi :

Ekimle beraber verilecek fosforlu gübre yerfıstığında verim artışları sağlamaktadır. Fosfor yerfıstığında meyve oluşumunu arttırmakta, boş kapsül oranını azaltmaktadır. Bitkinin azot alımını teşvik etmektedir. Eksikliğinde,yaprak ve meyveler tam olarak gelişemez ve küçük kalır. Yaprak solgun mavimsi bir renge döner. Dekara 20-25 kg. 18:46:0 gübresi uygulandığında bitkinin fosfor ihtiyacı ile azotun ekimle beraber verilecek kısmı karşılanmış olmaktadır.


Potasyum Gübrelemesi :

Yerfıstığı yetişme süresi boyunca topraktan fazla miktarda K2O kaldırmaktadır. Ancak Türkiye topraklarında yeterince potasyum vardır. Bu nedenle rasgele potasyumlu gübre uygulanmamalıdır. Fazla miktarda potasyum Ca alımını engellemekte ve toprak içerisine girmekte olan iğnelerin çürümesine neden olmaktadır. Potasyum gübrelemesi toprak ve yaprak analizlerine göre yapılmalıdır. Hesaplanan potasyumun tamamı ekimle birlikte verilmelidir.


Kalsiyum Gübrelemesi (Kireç) :

Kalsiyum yerfıstığı için çok önemli bir besin elementidir. Toprak pH’sı 5,9’un altına düştüğünde,mutlak suretle Kalsiyum gübrelemesine ihtiyaç duyulmaktadır. Kalsiyum eksikliğinde boş meyve oranı artmakta ve tohumun çimlenme oranı önemli ölçüde düşmektedir.

Yerfıstığı ekilen tarla toprağı çok kumlu ise kalsiyum eksikliği ortaya çıkar. Bölgemizde normal topraklarda kalsiyum eksikliği görülmez. Bunun yerine kalsiyum fazlalığı nedeniyle demir eksikliği ortaya çıkmaktadır.

Kalsiyum eksikliğinde bitki bodur kalır, dal uçlarındaki yaprakların şekli bozulur veya yaprak damarları arasında lekeler meydana gelir.


6- EKİM :

Yerfıstığı ana ürün olarak ekilmek istendiğinde toprak sıcaklığının 13-15oC’nin üzerine çıkması gerekmektedir. 13-14oC’de 15 günde çimlenme olmaktadır. Genellikle 10 Nisan-20 Mayıs tarihleri arasında ana ürün yerfıstığı ekimleri yapılmaktadır.

2.Ürün olarak yerfıstığı ekilmek istendiğinde ise buğday hasadını takip eden en kısa sürede ekim işi tamamlanmalıdır. Ekim 25 Haziran’a kadar kesin bitirilmelidir.

Yerfıstığında ekim sıklığı; ekim zamanına,yetiştirilecek çeşidin gelişme formuna ve toprak yapısına göre değişmektedir. Hafif bünyeli kumsal topraklarda ve ana ürün ekimlerinde geniş sıralı, 2.ürün ekimlerinde ve orta bünyeli topraklarda ise dar sıralı ekim yapılmalıdır.

Ülkemizde yarı yatık ve yatık büyüme tipindeki Virginia grubu yerfıstığı çeşitleri ekilmektedir. Bu nedenle sıra arası 70cm, sıra üzeri 15-25cm arasında değişmektedir. Dekara tohumluk miktarı ekim sıklığına göre 5,5-11,5kg. arasında değişmektedir. Ekim derinliği kumsal topraklarda 6-9cm, biraz ağır topraklarda 5-6 cm.’dir.


7- BAKIM :

Yerfıstığında en önemli bakım işlerinin başında; çapalama ve yabancı ot kontrolü, boğaz doldurma, sulama ve zirai mücadele işleri gelmektedir.


Çapalama ve Yabancı Ot Kontrolü :

Yerfıstığı bir çapa bitkisidir. Bitki gelişmesi çapalama ile hızlanmaktadır. Çapalama el veya traktör ile yapılmaktadır. Sayısı tarla şartlarına göre değişir. Yerfıstığı bitkisi toprak yüzeyinde 3-4 yapraklı olduğu dönemde ilk çapa yapılmakta, gelişme ilerledikçe tarladaki yabancı ot durumuna göre 2.,3.,4. çapalar yapılmaktadır. Bitkide iğneler (ginoforlar) oluşmaya başladığında çapalamaya son verilmelidir.



Sulama : Yerfıstığı kumsal topraklarda yetiştirildiğinden, sulama suyuna olan ihtiyacı oldukça fazladır. Yerfıstığı 3 gelişme döneminde fazla miktarda suya ihtiyaç duyar.

1. Dönem : Tohum çimlenme devresi

2. Dönem : Ekimden sonraki çiçeklenme ve ginofor oluşturma devresi

3. Dönem : Meyvelerin oluşması ve olgunlaşma dönemi

Yerfıstığı gelişme döneminde en fazla suyu Temmuz ve Ağustos aylarında tüketmektedir.

Yerfıstığı tarımında ilk sulama çok önemlidir. İlk sulama döneminde bitkide yeterince çiçek oluşmalıdır. Ayrıca susuzluk nedeniyle bitkide solgunluk belirtileri görülmelidir.

Yerfıstığı için en kritik sulama zamanı; ginofor oluşumundan başlayıp, meyve olgunlaşmasına kadar geçen süredir. Bu süre içerisinde sulama aksatılırsa verimde önemli düşmeler olur.

Yerfıstığında en uygun sulama yöntemi yağmurlama sulamadır. İlk sulamada bitkiler suya doyurulmalıdır. Hava sıcaklığı ve toprak yapısına göre 15-17 gün arayla 4-5 sulama yapılmalıdır.


Hastalık ve Zararlıları :

Yerfıstığına musallat olan zararlı ve hastalıklar şunlardır:

Zararlılar :

- Kırmızı Örümcek

- Bozkurtlar

- Tel Kurdu

Hastalıklar :

- Kök Boğazı Çürüklüğü

- Sap Çürüklüğü

- Yaprak Leke



8- HASAT VE KURUTMA :

Ülkemizde tarımı yapılan yerfıstığı çeşitleri 150-160 günde hasat olgunluğuna gelmektedir.

Yerfıstığında hasat zamanının doğru olarak belirlenmesinde “Meye Kabuğu Soyma” yöntemi kullanılmaktadır. Bu yönteme göre kırmızı-kahverengi kabuk renkli meyve oranı %55-65 olduğunda hasat zamanı gelmiştir. Hasat makine ile yapılmaktadır.

Yerfıstığı ilk hasat edildiğinde meyveler yüksek oranda rutubet içermektedir. Bunun %9-10 kadar düşürülmesi gerekmektedir. Bu nedenle hasat edilen ürün mutlaka kurutulmalıdır. Yerfıstığının uzun süre bozulmadan saklanabilmesi için, kabuklu olarak %9’un altında, iç olarak ise %7’nin altında rutubet içermesi gerekmektedir.








Kaynak: Prf. Dr. Halis ARIOĞLU