PDA

Orijinalini görmek için tıklayınız : Soya - Glycine max


Mr.Muhendis
26.07.2009, 14:06
Soya (Glycine max), baklagiller (Fabaceae) familyasından 1 - 1,5 m boyunda, kısmen sarılıcı, dallanmış, bir yıllık, Çin ve Japonya'da geniş ölçüde ziraati yapılan, besin değeri bakımından hayli önemi olan bir bitki. Dünya'nın başka yerlerine de dağılıp değer kazanması 20. yüzyıl'da gerçekleşmiştir. Tohumlarından sıvı yağ ve margarin hâlinde kullanılan yemeklik bir yağ çıkarılır. Tohumlarının (tanelerinin) rengi yeşilin değişik tonlarından siyah, sarı ya da kahverengine varabilen alacalı renkte olabilir.
Bitkinin yaprakları üç yaprakçıklı, yaprakçıklar oval şekilli ve sivri uçludur. Çiçekler sarımsı veya menekşe renklidir. Meyveleri biraz kıvrık, tüylü ve 2 - 5 tohumludur. Tohumlar küre şeklinde, beyaz renkli olup, bir yanında siyah bir leke vardır.
Soya fasulyesinin tarımı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ve şeker fabrikalarının teşvikiyle memleketimizde yapılmaya başlanmıştır. 1982 yılında Bakanlar Kurulu kararnamesiyle konu ele alınmış, üreticiye teminat verilmiştir. Yağ ve protein bakımından zengin olan soya tarımıyla, memleketimizdeki besin açığını kapatmak ve tarım sektörüne katkıda bulunmak bakımından soya önemli bir endüstri bitkisidir. Ülkemizde hızla artan soya tüketimi ise yıllık 250,000 tona varıp, en çok Adana'da yetiştirilir.
Soyanın yetiştiği iklim, mısırınki gibidir. Kısa gün bitkisi olup, uzun günlere karşı hassastır. Kurak ve dona karşı fasulye ve bezelyeye göre daha dayanıklıdır. Her çeşit toprakta yetişir, fakat en iyi verim kumlu-killi toprakta elde edilir. Yetiştirilme tarzı fasulyeye benzer. Nisan ayında ana ürün, hazirana doğru ise, sulak tarlalarda ikinci ürün olarak ekilen soyanın hasadı yapıldıktan sonra, tarlada zengin besin maddeleri kalır. Yetiştirildiği toprağa azot ilave etmektedir. Böylece toprağın kuvvetini artırmaktadır. Akabinde ekilebilecek hububat, pamuk, yer fıstığı, çeltik, susam vb. gibi ikinci bir üründen daha da fazla verim elde edilir. Yani ikinci ürünün verimindeki soya artıkları sebebiyle meydana gelen artış ek gelir kaynağıdır. Soya hasadının tam zamanında yapılması çok önemlidir. Erken hasat buruşmaya, geç hasat ise meyvelerin dökülmesine sebep olur. Elde edilen soyanın önemli bir sanayi ürünü olarak hem iç hem de dış piyasada alıcısı çoktur.

Çin'de 5.000 seneden beri soya, gerek gıda maddesi, gerekse çeşitli ürünlerin eldesinde kullanılmaktadır. Tarihine bakılırsa, soya fasulyesinin doğu mutfağında oldukça önemli bir yeri olduğu görülür. Yaklaşık 5.000 yıl önce Doğu Asya ovalarında keşfedilen soya Asya halkının beslenme alışkanlığında devrim yaratmıştır. Batı ülkelerinde soyanın önem kazanması ise 20. yüzyılda başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında protein ve yağ teminindeki yetersizlikler soya fasulyesinin gıda olarak önemini artırmıştır.
Günümüzde de ABD başta olmak üzere çeşitli ülkelerde tüketilmektedir. Kısmen soya unundan yapılmış ekmekle, soya yağından yapılmış tereyağı birçok sofrada kabul görmektedir.
Soya filizleriyle süslenmiş yeşil salata çok miktarda C vitamini ihtiva eder. Bu sayede, taze sebze ve meyve noksanlığından meydana çıkan Saurvy hastalığını önlemektedir. Soya fasulyesi ayrıca, B1 ve B2 vitaminleriyle E ve K vitaminlerini de ihtiva eder. Bilhassa Pelegra hastalığına karşı Niacin maddesince zengindir.
İnsan vücudunun hergün tüketmek zorunda olduğu madeni tuzlarkalsiyum, soya fasulyesinde süte nispeten iki mislidir. Buna ilaveten bol miktarda fosfor, demir, bakır, manganez, potasyum ve sodyum bakımından da fevkalade zengin bir gıdadır. Kemiklerin teşekkülünde büyük rol oynayan ihtiva eder.
Soya fasulyesi, vücudumuzun muhtaç olduğu protein bakımından da zengin ve mükemmel bir gıda maddesidir. 453 gramlık soya ununda 31 yumurtanın, 6 büyük şişe sütün veya 900 gramlık kemiksiz etin ihtiva ettiği kadar protein bulunduğu laboratuvar deneyleriyle tespit edilmiştir.
Geliştirilen tekniklerle günümüzde soya fasulyesinden fevkalade nefis, temiz, krem renginde un elde edilmektedir. Bu un bilhassa pasta, bisküvi, kurabiye, dondurma, şekerleme imalatında büyük miktarda kullanılmakta, bebek mamalarında da büyük rağbet görmektedir.
Yarı yarıya soya unundan yapılmış makarnalar, şehriyeler, hamur tatlıları, çeşitli ülke sofralarını süslemeye devam etmektedir.
Soya fasulyesi hem insanlar hem de çiftlik hayvanları için çok besleyici bir gıda maddesidir. Soya yağı birçok ailenin salata yağı ve kızartma yağı olarak kullandığı bir madde halini almıştır. Esas itibarıyla soya yağı boyacılıkta ve cila yapmakta kullanılmaktadır. Soya fasulyesi kırmaları da hayvan gıdaları arasında mühim bir yer işgal eder.
Bazı üniversitelerde soya fasulyesinin suyu bir nevi süt gibi kullanılarak peynir elde edilmekte, hayvan beslenmesinin güç olduğu memleketlerde süt yerine bu fasulye suyunun kullanılması teşvik edilmektedir.
Henry Ford, otomobillerin tokmaklarının düğmelerini soya fasulyesinden imal etmiştir.
Sarı altın, hatta asrın bitkisi olarak da adlandırılan soyanın pek çok kullanım alanı vardır. Bunların başlıcaları, süt, yoğurt, peynir, dondurma, dondurma külahı, pasta, hayvan yemi, yeşil gübre, ilaç, boya, kâğıt, kemiksiz et, kahve, salça, sabun, plastik maddeler, lastik, alkol, yağ, margarin, soya unu, ekmek, makarna, tarhana, leblebi, çocuk maması vb.dir.

Livadi
14.10.2009, 23:57
Harika bitki: SOYA
M.Fethi ÖRS
Ziraat Yük.Mühendisi


Soya fasulyesi asrımızda büyük yeri ve önemi olan bir tarım ürünü olmuştur. Özellikle kanatlı yemlerinde kullanılan küspesi dolayısıyla da geniş çapta yaygın hale gelmeye başlamıştır. Genellikle yağ bitkisi olan soya bir çok meziyetlerinden dolayı asrın harika bitkisi olarak tanınmaktadır.


Soya fasulyesinin uluslararası ticaret ve ekonomisinde stratejik bir tarım ürünü olarak bilinir.
Soya fasulyesi üretimine bizi zorlayan nedenlerin toplumumuza iyi anlatılması gerekmektedir.
* Yurdumuz toprakları azot bakımından fakirdir. Soya bitkisi hava azotunu bağlıyarak toprak verimliliğini artırmaktadır.
* Büyük fedakarlıklarla kurulan yağ fabrikalarımızdaki boş kapasitenin doldurulmasına, yağ ve küspe açığımızın giderilmesine yardım edecektir.
* Soya fasulyesi, karma yem sanayimizin önemli bir hammaddesidir.
*Soya ve mısır proteini kanatlı eti üretiminin temel maddeleridir.
* Soya proteinin biyolojik değerinin yüksekliği nedeniyle pek çok gıda maddesine katılabilir.
*Gıda maddelirene katılması ile beslenme değeri artırılabilir.
* Ülkemizde soya üretiminin artırılması ile yaklaşık 250 çeşit sanayi dalında kullanılabileceğinden, işsizlik gibi önemli bir sorunumuzun çözümüne de katkıda bulunacaktır.


Dünya’yı besleyen 5-6 önemli bitkisel üründen biri olan soyanın bir çok hastalığa karşı insan beslenmesinde önemli bir yeri vardır. Bugün gelişmiş ülkelerde soyanın sütü, peyniri, sosu, dondurması, eti, unu, mürekkebi, mumu, benzine kadar pek çok soyalı sanayi ürünü bulunabilmektedir.


Soya, kazık köklü bir bitki olup, kuvvetli saçak kök sistemi oluşturmaktadır. Havadaki azotu depolama özelliğine sahiptir. Boyu çevre şartlarına bağlı olarak 60-150 cm arasında değişebilmektedir. Dane genellikle sarı ve kahverenginin değişik tonlarıdır. Danedeki protein oranı %40-45, yağ oranı %18-22 arasındadır.


Genel olarak mısır tarımı için uygun olan iklim ve toprak şartlarında soyanın da başarılı bir şekilde yetiştirilebileceği Kabul edilmektedir. Mayıs- eylül ayları arasında ortalama 25 derece sıcaklık var ise soyanın üretimi için uygun ortam var diye Kabul edilmektedir.


Ekim zamanı; toprak sıcaklığının 12-13 dereceyi bulduğu zamandır. Tohuma bakteri aşılaması ile toprağa bedava saf azot biriktirebilmektedir. Soyanın ilk gelişme devresinde gübre olarak dekara 2-3 kg saf azota, 6 kg. da fosfora ihtiyaç vardır.


Dekara kullanılacak tohum miktarı, tohumun iriliğine ve ekim zamanına bağlı olarak dekara 7-10 kg. arasında değişmektedir. Sıra arası 40-60 cm, sıra üzeri 5 cm, ekim derinliği 3-4 cm civarında olmalıdır. Sulama tava usulü ile yapılmalı, tava genişliği biçerdöver tablasına uygun olmalıdır. Sulama sayısı iklim durumuna göre değişmekle birlikte yetişme döneminde soyanın 550-600 mm suya ihtiyacı vardır. Birinci su bitki 8-10 cm boya gelince, ikinci su ilk çiçekler görülmeye başlandığında, üçüncü su baklalar şişmeye başlayınca, dördüncü su üçüncü sudan 10-20 gün sonra yapılmalıdır. İlimizde iklime bağlı olarak 7-8 su verildiği dönemler olmuştur.


Soyada sulama dönemleri kaçırılmamalıdır. Aksi halde verimi etkiler. Soya gelişmesinin ilk devresinde yabancı otlarla rekabete giremeyeceğinden elle veya makine ile çapa yapılmalıdır.


Hasat; danedeki nem %14-15’e düştüğü zaman biçerdöverle yapılabilir. Depolama nemi %13’ün altında olmalıdır.
Verim; dekara 300- 400 kg’a kadar çıkabilmektedir. Hasat dönemine dikkat edilmelidir. Zamanı geçirilirse baklalarda çatlamalar görülebilir.


Bir bölge için uygun çeşit seçiminde o bölgenin soya yetiştirmeye elverişli toplam gün sayısı bilinmelidir. Soya yaklaşık 90-150 gün arasında yetişmektedir. Bu sebeple tarıma elverişli günlerin sayısı sınırlı ise o bölge için daha erkenci çeşitler seçilmelidir. Toplam sıcaklık isteği (soya yetişme süresix ortalama sıcaklık) 2500 derece civarındadır.

Livadi
14.10.2009, 23:57
Harika Bitki: SOYA 2.Bölüm




Özellikle kanatlı yemlerinde kullanılan küspesi dolayısıyla da geniş çapta yaygın hale gelmeye başlamıştır. Genellikle yağ bitkisi olan soya bir çok meziyetlerinden dolayı asrın harika bitkisi olarak tanınmaktadır.
Soya fasulyesinin uluslararası ticaret ve ekonomisinde stratejik bir tarım ürünü olarak bilinir.
Soya fasulyesi üretimine bizi zorlayan nedenlerin toplumumuza iyi anlatılması gerekmektedir.
* Yurdumuz toprakları azot bakımından fakirdir. Soya bitkisi hava azotunu bağlıyarak toprak verimliliğini artırmaktadır.
* Büyük fedakarlıklarla kurulan yağ fabrikalarımızdaki boş kapasitenin doldurulmasına, yağ ve küspe açığımızın giderilmesine yardım edecektir.
* Soya fasulyesi, karma yem sanayimizin önemli bir hammaddesidir.
*Soya ve mısır proteini kanatlı eti üretiminin temel maddeleridir.
* Soya proteinin biyolojik değerinin yüksekliği nedeniyle pek çok gıda maddesine katılabilir.
*Gıda maddelirene katılması ile beslenme değeri artırılabilir.
* Ülkemizde soya üretiminin artırılması ile yaklaşık 250 çeşit sanayi dalında kullanılabileceğinden, işsizlik gibi önemli bir sorunumuzun çözümüne de katkıda bulunacaktır.
Dünya’yı besleyen 5-6 önemli bitkisel üründen biri olan soyanın bir çok hastalığa karşı insan beslenmesinde önemli bir yeri vardır. Bugün gelişmiş ülkelerde soyanın sütü, peyniri, sosu, dondurması, eti, unu, mürekkebi, mumu, benzine kadar pek çok soyalı sanayi ürünü bulunabilmektedir.
Soya, kazık köklü bir bitki olup, kuvvetli saçak kök sistemi oluşturmaktadır. Havadaki azotu depolama özelliğine sahiptir. Boyu çevre şartlarına bağlı olarak 60-150 cm arasında değişebilmektedir. Dane genellikle sarı ve kahverenginin değişik tonlarıdır. Danedeki protein oranı %40-45, yağ oranı %18-22 arasındadır.
Genel olarak mısır tarımı için uygun olan iklim ve toprak şartlarında soyanın da başarılı bir şekilde yetiştirilebileceği Kabul edilmektedir. Mayıs- eylül ayları arasında ortalama 25 derece sıcaklık var ise soyanın üretimi için uygun ortam var diye Kabul edilmektedir.
Ekim zamanı; toprak sıcaklığının 12-13 dereceyi bulduğu zamandır. Tohuma bakteri aşılaması ile toprağa bedava saf azot biriktirebilmektedir. Soyanın ilk gelişme devresinde gübre olarak dekara 2-3 kg saf azota, 6 kg. da fosfora ihtiyaç vardır.
Dekara kullanılacak tohum miktarı, tohumun iriliğine ve ekim zamanına bağlı olarak dekara 7-10 kg. arasında değişmektedir. Sıra arası 40-60 cm, sıra üzeri 5 cm, ekim derinliği 3-4 cm civarında olmalıdır. Sulama tava usulü ile yapılmalı, tava genişliği biçerdöver tablasına uygun olmalıdır. Sulama sayısı iklim durumuna göre değişmekle birlikte yetişme döneminde soyanın 550-600 mm suya ihtiyacı vardır. Birinci su bitki 8-10 cm boya gelince, ikinci su ilk çiçekler görülmeye başlandığında, üçüncü su baklalar şişmeye başlayınca, dördüncü su üçüncü sudan 10-20 gün sonra yapılmalıdır. İlimizde iklime bağlı olarak 7-8 su verildiği dönemler olmuştur.
Soyada sulama dönemleri kaçırılmamalıdır. Aksi halde verimi etkiler. Soya gelişmesinin ilk devresinde yabancı otlarla rekabete giremeyeceğinden elle veya makine ile çapa yapılmalıdır.
Hasat; danedeki nem %14-15’e düştüğü zaman biçerdöverle yapılabilir. Depolama nemi %13’ün altında olmalıdır.
Verim; dekara 300- 400 kg’a kadar çıkabilmektedir. Hasat dönemine dikkat edilmelidir. Zamanı geçirilirse baklalarda çatlamalar görülebilir.
Bir bölge için uygun çeşit seçiminde o bölgenin soya yetiştirmeye elverişli toplam gün sayısı bilinmelidir. Soya yaklaşık 90-150 gün arasında yetişmektedir. Bu sebeple tarıma elverişli günlerin sayısı sınırlı ise o bölge için daha erkenci çeşitler seçilmelidir. Toplam sıcaklık isteği (soya yetişme süresix ortalama sıcaklık) 2500 derece civarındadır.


M.Fethi ÖRS
Ziraat Yük.Mühendisi