Livadi
26.04.2010, 20:25
Tütünde Aging-Redrying
Aging, bir fermantasyondan öte tütünün olgunlaşması işlemidir. Esası, tütünleri belli ve homojen bir rutubetle fıçılara bastırmak ve orada normal mevsim ısı derece*lerinde (3 – 30 °C) 2–3 yıl bekletilmesidir. Belirli ve homojen rutubetin veril*mesi, “Redrying” denen işlem ile yapılır.
Olgunlaştırılacak tütün çeşidine göre fıçılara basılan miktar ve rutubet farklıdır. Bu tütünler önceden bir triyaja (ayırıma) tâbi tutulurlar.
Açık renkli Virginia’lar: Bunlar üç kategoriye göre ayırıma tâbi tutulurlar:
a) "Lugs,, 1ar, bitkinin aşağıdan itibaren dörtte birini teşkil eden yapraklardır.
b) "Cutters,, lar, lugs'ları takip eden dörtte biri teşkil ederler.
c) "Leaf,,1er, bitkinin ortasından itibaren, üst elleri teşkil ederler.
Triyajdan sonra, 15–20 yapraklık pastallar teşkil edilir. Bu tip tütünlere, fıçılara basılmadan önce % 10 -12 rutubet verilir. Bu fıçı*ların çapları genellikle 1.20 m, yükseklikleri 1.35 m olup 400 – 500 kg tütün alırlar.
Burley'ler: Bu tütünler de ellere göre, kısmen sigaralık, kıs*men de çiğnemelik olarak 5–6 kategoriye ayrılırlar. 12–15 yapraklık pastal teşkil edilir. Fıçılara basılma rutubeti % 7–10 dur.
Maryland'ler: Yine ellere göre 3–4 kategoriye ayrılan tütünler 15 er yapraklık pastallar halinde işlenirler. Burada da başlan*gıç rutubeti % 7–10 dur. Fıçılar 300–400 kg’lıktır.
Kentucky’ler: Daha ziyade çiğnemelik tütün yapılan bu: üründen 8–10 yapraklık pastallar yapılır. Fıçıya basma rutubeti % 16–20 dir. Fıçılar 500–800 kg lıktır.
Redrying işlemi: Aging geçirmek üzere bu gibi şartlar al*tında fıçılara basılan çeşitli tip tütünlere, fıçıya koymadan önce uygu*lanan işleme "redrying,, denir. Bu işlemin amacı tütünlere belli ve homojen bir rutubet vermektir. Bu işlem, p r o c t o r denen bir makinede yapılır. Proctor cihazı normal olarak 5 bölümden kuruludur.
Tütünler, bu kompartımanların birinden ötekine geçen bir bant üzerinde iletilirler. İlk üç bölümden içinde kurutma, dördüncüsün*de soğutma, beşincisinde ise tavlama yapılır. Makinenin boyu 42–48 m kadardır. Çoğu makinede iki iletici bant bulunur. Kompartımanın geniş*liği 5.50, yüksekliği 2.75 m dir. Kurutma bölümlerinin sıcaklık dere*cesi sıra ile : 65-77-82 °C dır. Üçüncü bölümden çıkan tütün*lerin rutubeti % 5–6 ya kadar düşmüş olur. Dördüncü bölümde sıcaklık 30–35 °C a inmiş bulunur. Beşinci bölümde istenen tav verilir. İşlem 45–90 dakika sürer. İki adet iletici bandı bulunan bir proctor cihazında, saatte 2–4 ton tütün işlenir. Makinelerin devir, bant ve kapasitesine göre 45 dakika ile bir buçuk saat süreli olan bu işlem, her ne kadar sadece belli ve homojen bir tav verme gayesine yönetilmiş ise de, tütünlerin maruz kaldığı bu kurutma-soğutma-tavlama zincirinde, küçük çapta bazı olaylar da meydana gelmektedir. Hoş olmayan bazı koku yapıları giderildiği gibi, uçucu bazı maddeler de azalmaktadır. İçiminde acılık bulunan tütünlerden bazı uçucu maddelerin gitmesi, bu kötü niteliği gidermektedir ve bu suretle, içimde hafif bir tatlılaşma sağlanmaktadır. Proctor cihazının bölümlerini çevreleyen havada bir takım uçucu baz ve asitlerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bunlardan nikotin, özellikle işlemin kurutma fazında buharlaşmakta; bulunan asitler ara*sında başı çeken asetik ve formik asitlerdir. Redrying işlemini bir nevi fermantasyon olarak dikkate alanların yanında, bu kadar kısa bir süre içinde, sebepleri sadece fiziko-mekanik içerikte olan küçük ölçüdeki değişmeleri fermantasyon olarak nitelemeyenlerde bulunmaktadır.
Günümüzde proctor cihazı sadece homojen tav veren bir düzenek değildir. Yapılan ilavelerle yaprak ayası ve damar birbirinden ayrılmaktadır. Bu ayrımdan sonra ayrı ayrı bantlarla tütünlere homojen tav verilerek yine kalite ve boyutlarına göre yaklaşık%8–11 tav ile 200 kg lık karton kutulara belli bir basınç altında (ezik ve basık olmadan) konularak kutulanmaktadır. Kapasiteleri de son derece gelişmiş bir durumda olan bu fabrikalarda damar ayırma ve redrying işlemi 45 ile 90 dakika arasında sonuçlanmaktadır.
Ülkemizde üretilen Virginia ve Burley tütünleri ile Doğu ve Güneydoğu Bölgelerimizde üretimi yapılan büyük boyutlu tütünlerin yaprak ve damarları ayrılarak redrying işlemi uygulanmaktadır. Tekel ve özel sektörün bu işlemleri yapan fabrikaları mevcut olup Tekel’in fabrikası Diyarbakır’da, özel sektör şirketlerinin fabrikaları ise İzmir’de bulunmaktadır.
Aging'te meydana gelen kimyasal değişmeler çok küçük ölçüdedir.
Aging'ten önce Aging'ten sonra
% %
Total sekerler 18.99 17.54
Et. Çöz. org. asidler 8.61 8.18
Total azot 1.90 1.77
Nikotin 2.74 2.44
Rutubet 8.77 10.22
PH 5.25 4.80
Aging esnasındaki kuru madde kaybı, tütünlerin flue- curing %1, air-curing'le kurutulmuş olmalarına ise % 2,5–4,5 arasında değişir.
*Tütün Kimya ve Teknolojisi, S.AKSU
Aging, bir fermantasyondan öte tütünün olgunlaşması işlemidir. Esası, tütünleri belli ve homojen bir rutubetle fıçılara bastırmak ve orada normal mevsim ısı derece*lerinde (3 – 30 °C) 2–3 yıl bekletilmesidir. Belirli ve homojen rutubetin veril*mesi, “Redrying” denen işlem ile yapılır.
Olgunlaştırılacak tütün çeşidine göre fıçılara basılan miktar ve rutubet farklıdır. Bu tütünler önceden bir triyaja (ayırıma) tâbi tutulurlar.
Açık renkli Virginia’lar: Bunlar üç kategoriye göre ayırıma tâbi tutulurlar:
a) "Lugs,, 1ar, bitkinin aşağıdan itibaren dörtte birini teşkil eden yapraklardır.
b) "Cutters,, lar, lugs'ları takip eden dörtte biri teşkil ederler.
c) "Leaf,,1er, bitkinin ortasından itibaren, üst elleri teşkil ederler.
Triyajdan sonra, 15–20 yapraklık pastallar teşkil edilir. Bu tip tütünlere, fıçılara basılmadan önce % 10 -12 rutubet verilir. Bu fıçı*ların çapları genellikle 1.20 m, yükseklikleri 1.35 m olup 400 – 500 kg tütün alırlar.
Burley'ler: Bu tütünler de ellere göre, kısmen sigaralık, kıs*men de çiğnemelik olarak 5–6 kategoriye ayrılırlar. 12–15 yapraklık pastal teşkil edilir. Fıçılara basılma rutubeti % 7–10 dur.
Maryland'ler: Yine ellere göre 3–4 kategoriye ayrılan tütünler 15 er yapraklık pastallar halinde işlenirler. Burada da başlan*gıç rutubeti % 7–10 dur. Fıçılar 300–400 kg’lıktır.
Kentucky’ler: Daha ziyade çiğnemelik tütün yapılan bu: üründen 8–10 yapraklık pastallar yapılır. Fıçıya basma rutubeti % 16–20 dir. Fıçılar 500–800 kg lıktır.
Redrying işlemi: Aging geçirmek üzere bu gibi şartlar al*tında fıçılara basılan çeşitli tip tütünlere, fıçıya koymadan önce uygu*lanan işleme "redrying,, denir. Bu işlemin amacı tütünlere belli ve homojen bir rutubet vermektir. Bu işlem, p r o c t o r denen bir makinede yapılır. Proctor cihazı normal olarak 5 bölümden kuruludur.
Tütünler, bu kompartımanların birinden ötekine geçen bir bant üzerinde iletilirler. İlk üç bölümden içinde kurutma, dördüncüsün*de soğutma, beşincisinde ise tavlama yapılır. Makinenin boyu 42–48 m kadardır. Çoğu makinede iki iletici bant bulunur. Kompartımanın geniş*liği 5.50, yüksekliği 2.75 m dir. Kurutma bölümlerinin sıcaklık dere*cesi sıra ile : 65-77-82 °C dır. Üçüncü bölümden çıkan tütün*lerin rutubeti % 5–6 ya kadar düşmüş olur. Dördüncü bölümde sıcaklık 30–35 °C a inmiş bulunur. Beşinci bölümde istenen tav verilir. İşlem 45–90 dakika sürer. İki adet iletici bandı bulunan bir proctor cihazında, saatte 2–4 ton tütün işlenir. Makinelerin devir, bant ve kapasitesine göre 45 dakika ile bir buçuk saat süreli olan bu işlem, her ne kadar sadece belli ve homojen bir tav verme gayesine yönetilmiş ise de, tütünlerin maruz kaldığı bu kurutma-soğutma-tavlama zincirinde, küçük çapta bazı olaylar da meydana gelmektedir. Hoş olmayan bazı koku yapıları giderildiği gibi, uçucu bazı maddeler de azalmaktadır. İçiminde acılık bulunan tütünlerden bazı uçucu maddelerin gitmesi, bu kötü niteliği gidermektedir ve bu suretle, içimde hafif bir tatlılaşma sağlanmaktadır. Proctor cihazının bölümlerini çevreleyen havada bir takım uçucu baz ve asitlerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bunlardan nikotin, özellikle işlemin kurutma fazında buharlaşmakta; bulunan asitler ara*sında başı çeken asetik ve formik asitlerdir. Redrying işlemini bir nevi fermantasyon olarak dikkate alanların yanında, bu kadar kısa bir süre içinde, sebepleri sadece fiziko-mekanik içerikte olan küçük ölçüdeki değişmeleri fermantasyon olarak nitelemeyenlerde bulunmaktadır.
Günümüzde proctor cihazı sadece homojen tav veren bir düzenek değildir. Yapılan ilavelerle yaprak ayası ve damar birbirinden ayrılmaktadır. Bu ayrımdan sonra ayrı ayrı bantlarla tütünlere homojen tav verilerek yine kalite ve boyutlarına göre yaklaşık%8–11 tav ile 200 kg lık karton kutulara belli bir basınç altında (ezik ve basık olmadan) konularak kutulanmaktadır. Kapasiteleri de son derece gelişmiş bir durumda olan bu fabrikalarda damar ayırma ve redrying işlemi 45 ile 90 dakika arasında sonuçlanmaktadır.
Ülkemizde üretilen Virginia ve Burley tütünleri ile Doğu ve Güneydoğu Bölgelerimizde üretimi yapılan büyük boyutlu tütünlerin yaprak ve damarları ayrılarak redrying işlemi uygulanmaktadır. Tekel ve özel sektörün bu işlemleri yapan fabrikaları mevcut olup Tekel’in fabrikası Diyarbakır’da, özel sektör şirketlerinin fabrikaları ise İzmir’de bulunmaktadır.
Aging'te meydana gelen kimyasal değişmeler çok küçük ölçüdedir.
Aging'ten önce Aging'ten sonra
% %
Total sekerler 18.99 17.54
Et. Çöz. org. asidler 8.61 8.18
Total azot 1.90 1.77
Nikotin 2.74 2.44
Rutubet 8.77 10.22
PH 5.25 4.80
Aging esnasındaki kuru madde kaybı, tütünlerin flue- curing %1, air-curing'le kurutulmuş olmalarına ise % 2,5–4,5 arasında değişir.
*Tütün Kimya ve Teknolojisi, S.AKSU