Zooteknist
03.06.2009, 17:57
Keklik (Alectoris Rufa), Phasianidae familyasından Perdicinae alt familyasına ait türdür. Evcilleştirilmiş ve doğal halde pek çok keklik ırkı bulunmaktadır. Günümüzde dünyada 14 ayrı cinse ait 45 keklik türü bilinmektedir. Ticari amaçla yetiştiriciliği yapılan keklikler ise; kınalı keklik(Alectoris Chukar), Avrupa kınalı kekliği(Alectoris Rufa), Kuzey Afrika Kınalı kekliği(Alectoris Barbara) ve çil keklikleri(Perdix Perdix)dir. Ülkemizde en çok bulunan keklik ırkı, kınalı keklitir. Günümüzde ülkemizdeki çil kekliklerin sayısı çok azalmıştır.
Kınalı keklik(Alectoris Chukar), orta büyüklükte güzel görünüşlü ülkemizde çok sevilen bir av kuşudur. Ülkemizde Karadeniz'in çok yağışlı ve sık ormanlarla kaplı bölgeleri hariç Marmara, Ege, Akdeniz Bölgelerindeki dağlık-kayalık yerlerde yaşarlar. Doğada keklikler toplu halde yaşamlarını sürdürürler. Kayalık, taşlık, çalı ve otlarla kaplı yamaçlar, vadiler, ekili alanlar çok yağış almayan yarı kurak bölgeler kekliklerin yaşama alanıdır. Çok hızlı uçabilirler. Keklikler doğada bitki tohumları, böcek, kurt, bitki köklerini yiyerek beslenirler. Genel olarak besinleri tahıldır. Kınalı kekliklerin erkek ile dişinin görünümleri aynıdır.Fakat erkeklerin ayaklarında mahmuz denilen kıkırdaksı bir doku bulunur ve yetişkin erkeklerin kafaları dişilere göre biraz daha büyüktür. Boyları 34-35cm. arasındadır. Kanat açıklığı 55-60 cm'dir. Kekliklerin doğada çiftleşmesi hava şartlarına göre Şubat veya Mart aylarında başlar. Çoğunlukla senede bir sefer kuluçkaya yatarlar. Dişiler kaya diplerine çalılar arasına basit bir yuva yapar. Yumurta sayısı 15-20 adet arasındadır. Kuluçka süresi 23 gündür.
Dünya'da ve ülkemizde şu sebeplerle keklik yetiştirilmektedir:
1-Kekliğe karşı duyulan sevgiden hobi amaçlı beslenmektedir.
2-Yurdumuzda tüketimi azda olsa eti içindir.
3-Çiftliklerde büyük miktarlarda yetiştirip doğaya veya avlaklara salınması veya canlı olarak satışı içindir.
Bugün bir çok av kuşları çiftlik veya evlerimizde besleyip üretme imkanı vardır. Sülün, bıldırcın, keklik bunlara örnek sayılabilir.
Ülkemizde Milli Parklar Av-Yaban Hayatı Müdürlüğü ve bazı dernekler çiftlerden ve keklik yetiştiricilerinden alınıp doğaya keklik
salması ile azalan keklik sayısını dengeleme çalışmaları vardır. Doğaya salınma işlemi ve doğaya salınacak keklik yetiştirilmesi belli resmi kurallar çerçevesinde olmaktadır.
Doğada keklikler çiftler halinde yaşamalarına rağmen evcil ortamlarda 3 dişi 1 erkek veya 4 dişi 1 erkek olarak guruplar halinde üretimler yapılmakta ve üretim başarılı olmaktadır. Hobi yetiştiricilikte; 8 dişi 2 erkek veya 16 dişi 4 erkek salmalara keklik koyulabilir. Salmalar rüzgar soğuk ve sıcaktan korunmak için kapalı kısım ve bahçe olarak iki bölümden oluşur, bahçe tellerinin göz ebatları 1x1 veya 2x2 olmalıdır. Dışardan kemirgen veya kuş giremeyeceği şekilde yapılmalıdır.Kuşlar ve kemirgenler hem hastalık getirir, hem de keklik yumurtaları küçük olduğu için fareler kolayca yumurtaları taşıyabilirler. Kümes tabanları ise bahçede kum,kapalı kısımda ise betonun üstüne kaba talaş ,kavus (pirinç kabuğu) sap saman tercih edilebilir , ayrıca salmalara hayvanların tünemesi için ağaç tünekler ve bahçelerine kaya konulabilir. Kafeste veya salmada üretilecek keklikler çiftleşme mevsiminden önce gruplara ayrılmalıdır. Damızlık seçilecek keklikler sağlıklı gaga, tırnak,ve ayakları düzgün kilosu tam olmalıdır(erkek 500gr-600gr dişi ise %10 daha hafiftir). Çiftleşme mevsiminde erkekler yanlarına başka erkek kabul etmezler dövüşürler. Bunun için birden fazla erkekli kafeslerde çiftleşme mevsimi başlamadan önce erkekler konulmalıdır (aralık-ocak ayları) Şubat veya mart aylarında yumurta yapmaya başlarlar.iyi bir bakım ile yumurtlama süresi ağustos ayına kadar uzatılabilir. Kafeste beslenen keklikler salma ve doğadaki kekliklere göre daha çok yumurtladığı görülmüştür.(40 ile 65 adet arası) Kınalı keklikler üreme dönemlerinde iyi bir diyet uygulamak gerekmektedir. Yumurta yeminin yanında çeşitli yeşillikler (marul, sakız otu, yonca vb.) vermek gerekir. Her ayın belirli günlerinde vitamin takviyesi yapılması hayvanlarda stresi azalttığı ve vücudun vitamin gereksimini karşıladığı görülmüştür.
Keklikler yumurtladıkları zaman yumurta kabukları ince olduğundan yumurtaların kırılmaması için sık toplanmalıdır. Keklikler evlerimizdeki yaşam ortamlarını ve yerini beğendiği zaman nadir de olsa kendileri yumurtaların üzerine yatarak yavru çıkartabilir. Keklik yumurtasının kuluçka süresi 24 gündür. Kuluçka makinesi veya tavuk altında çıkartabilirsiniz. Kuluçka makinesine konacak keklik yumurtaları sıcaklığı 15 derece olan odada 7-10 gün arasında depolanabilir daha fazla depolanması çıkış randımanını düşürmektedir.
Kuluçka makinesindeki kuluçka koşulları aşağıdaki gibidir:
Gelişim dönemi sıcaklık (ilk 20 gün): 37.8-38 C
Gelişim dönemi nisbi nem (ilk 20 gün): %50-60
Gelişim döneminde yumurta tablaları yerle 45 derece açı yapacak şekilde günlük 12-96 kez çevrilmelidir. Çevirme işlemi yumurta içinde gelişmekte olan embriyonun yumurta zarlarına yapışmasını engellediğinden, başarılı bir kuluçka için şarttır.
Çıkış dönemi sıcaklık (son 3 gün): 36.5-37 C
Çıkış dönemi nisbi nem (son 3 gün): %80
Gelişim döneminin sonunda, yumurtalar çıkım bölümüne alınırken, yumurtalar döllülük kontrolü yapılır ve bozuk ve dölsüz yumurtalar ayıklanarak döllü yumurtalar çıkış kısmına alınır. Bu dönemde çevirmeye gerek duyulmaz.
Çıkış kısmında keklik civcivlerinin çıkacağı tabla, kutu veya sandıkların taban malzemesi önemlidir. Keklik civcivlerinin ayaklarının kaymayacağı ve yüzeyi pütürlü malzemeler olmalıdır. Civcivlerin ayaklarının kayıp, bacaklarının çarpık olmasını engellemek için bu husus önemledir. Döllü ve iyi depolanmış keklik yumurtalarında kuluçka makinelerinden çıkış gücünü arttırdığı görülmüştür.
Keklik civcivleri ilk çıktıklarında çok ufak ve hareketli olurlar onun için tavuğun altından alıp ayrı bir yerde beslenmesi gerekir.
Keklik Yavrularının Büyütülmesi:
Keklik civcivleri bakımı ve büyütülmesi çok ilgi ve dikkat ister. Civcivler 1 haftalık oluncaya kadar ana makinesi veya kontrplaktan yapılmış çapı 50 cm yüksekliği 45 cm olan çemberde 30 adet keklik yavrusu barındırılabilir. Yalnız bu dönemde ek ısıtma yapılmalıdır. Kanatlılar için özel ısıtıcılarla veya infrared ampul asılarak gerekli sıcaklığı sağlayabilirsiniz.
Yavruları ilk bir haftadan sonra kapalı kümeslerde veya büyütme kafeslerinde beslenir. Kafes sistemi daha sağlıklı olduğu için tercih edilmelidir kafesler tel veya ızgara tabanlı olmalıdır yani keklik yavruları dışkısı ile temas etmemelidir. Büyütme döneminde yerleşim sıklığı önemlidir sıkışık kafeslerde hayvanlar yemden ve sudan yeteri kadar faydalanamazlar iyi bir gözlemle kafesteki keklik sayılarını ayarlamalıyız.
Kekliklerin yemden ve sudan rahat faydalanmaları sağlanmalıdır. Sularının her gün değiştirilmesi yavruların önünde temiz su bulunması gerekir. Suluklar keklik yavrularının içine girip ıslanamayacağı sığ suluklar kullanılmalıdır yemler ise üretildiği tarihten itibaren 10 günü geçmemiş taze ve iyi depolanmış olması gerekir çünkü bozuk yeme karşı keklik yavruları son derece duyarlıdır yemin yanında sularına katılacak vitamin takviyeleri ile desteklenmelidir keklik yavrularının büyütüldüğü ortam sıcaklığı kadar havalandırmada çok önemlidir hava akımı keklikleri etkilemeyeceği şekilde oda her gün havalandırılmalıdır. Kafes altlıkları 2 günde bir değiştirilmelidir. Keklikler 60-70 gün kafeslerde beslendikten sonra salmalara veya doğaya salınabilir.
Keklik civcivlerinin beslenmesinde kullanılan yemler aşağıda verilmiştir:
0-7 gün etlik civciv başlangıç yemi
7-14 gün etlik civciv yemi
14-70 gün etlik piliç yemi
71- gün piliç geliştirme ve karma yemler
Yumurtlama dönemi - damızlık yumurta yemi
Kınalı keklik(Alectoris Chukar), orta büyüklükte güzel görünüşlü ülkemizde çok sevilen bir av kuşudur. Ülkemizde Karadeniz'in çok yağışlı ve sık ormanlarla kaplı bölgeleri hariç Marmara, Ege, Akdeniz Bölgelerindeki dağlık-kayalık yerlerde yaşarlar. Doğada keklikler toplu halde yaşamlarını sürdürürler. Kayalık, taşlık, çalı ve otlarla kaplı yamaçlar, vadiler, ekili alanlar çok yağış almayan yarı kurak bölgeler kekliklerin yaşama alanıdır. Çok hızlı uçabilirler. Keklikler doğada bitki tohumları, böcek, kurt, bitki köklerini yiyerek beslenirler. Genel olarak besinleri tahıldır. Kınalı kekliklerin erkek ile dişinin görünümleri aynıdır.Fakat erkeklerin ayaklarında mahmuz denilen kıkırdaksı bir doku bulunur ve yetişkin erkeklerin kafaları dişilere göre biraz daha büyüktür. Boyları 34-35cm. arasındadır. Kanat açıklığı 55-60 cm'dir. Kekliklerin doğada çiftleşmesi hava şartlarına göre Şubat veya Mart aylarında başlar. Çoğunlukla senede bir sefer kuluçkaya yatarlar. Dişiler kaya diplerine çalılar arasına basit bir yuva yapar. Yumurta sayısı 15-20 adet arasındadır. Kuluçka süresi 23 gündür.
Dünya'da ve ülkemizde şu sebeplerle keklik yetiştirilmektedir:
1-Kekliğe karşı duyulan sevgiden hobi amaçlı beslenmektedir.
2-Yurdumuzda tüketimi azda olsa eti içindir.
3-Çiftliklerde büyük miktarlarda yetiştirip doğaya veya avlaklara salınması veya canlı olarak satışı içindir.
Bugün bir çok av kuşları çiftlik veya evlerimizde besleyip üretme imkanı vardır. Sülün, bıldırcın, keklik bunlara örnek sayılabilir.
Ülkemizde Milli Parklar Av-Yaban Hayatı Müdürlüğü ve bazı dernekler çiftlerden ve keklik yetiştiricilerinden alınıp doğaya keklik
salması ile azalan keklik sayısını dengeleme çalışmaları vardır. Doğaya salınma işlemi ve doğaya salınacak keklik yetiştirilmesi belli resmi kurallar çerçevesinde olmaktadır.
Doğada keklikler çiftler halinde yaşamalarına rağmen evcil ortamlarda 3 dişi 1 erkek veya 4 dişi 1 erkek olarak guruplar halinde üretimler yapılmakta ve üretim başarılı olmaktadır. Hobi yetiştiricilikte; 8 dişi 2 erkek veya 16 dişi 4 erkek salmalara keklik koyulabilir. Salmalar rüzgar soğuk ve sıcaktan korunmak için kapalı kısım ve bahçe olarak iki bölümden oluşur, bahçe tellerinin göz ebatları 1x1 veya 2x2 olmalıdır. Dışardan kemirgen veya kuş giremeyeceği şekilde yapılmalıdır.Kuşlar ve kemirgenler hem hastalık getirir, hem de keklik yumurtaları küçük olduğu için fareler kolayca yumurtaları taşıyabilirler. Kümes tabanları ise bahçede kum,kapalı kısımda ise betonun üstüne kaba talaş ,kavus (pirinç kabuğu) sap saman tercih edilebilir , ayrıca salmalara hayvanların tünemesi için ağaç tünekler ve bahçelerine kaya konulabilir. Kafeste veya salmada üretilecek keklikler çiftleşme mevsiminden önce gruplara ayrılmalıdır. Damızlık seçilecek keklikler sağlıklı gaga, tırnak,ve ayakları düzgün kilosu tam olmalıdır(erkek 500gr-600gr dişi ise %10 daha hafiftir). Çiftleşme mevsiminde erkekler yanlarına başka erkek kabul etmezler dövüşürler. Bunun için birden fazla erkekli kafeslerde çiftleşme mevsimi başlamadan önce erkekler konulmalıdır (aralık-ocak ayları) Şubat veya mart aylarında yumurta yapmaya başlarlar.iyi bir bakım ile yumurtlama süresi ağustos ayına kadar uzatılabilir. Kafeste beslenen keklikler salma ve doğadaki kekliklere göre daha çok yumurtladığı görülmüştür.(40 ile 65 adet arası) Kınalı keklikler üreme dönemlerinde iyi bir diyet uygulamak gerekmektedir. Yumurta yeminin yanında çeşitli yeşillikler (marul, sakız otu, yonca vb.) vermek gerekir. Her ayın belirli günlerinde vitamin takviyesi yapılması hayvanlarda stresi azalttığı ve vücudun vitamin gereksimini karşıladığı görülmüştür.
Keklikler yumurtladıkları zaman yumurta kabukları ince olduğundan yumurtaların kırılmaması için sık toplanmalıdır. Keklikler evlerimizdeki yaşam ortamlarını ve yerini beğendiği zaman nadir de olsa kendileri yumurtaların üzerine yatarak yavru çıkartabilir. Keklik yumurtasının kuluçka süresi 24 gündür. Kuluçka makinesi veya tavuk altında çıkartabilirsiniz. Kuluçka makinesine konacak keklik yumurtaları sıcaklığı 15 derece olan odada 7-10 gün arasında depolanabilir daha fazla depolanması çıkış randımanını düşürmektedir.
Kuluçka makinesindeki kuluçka koşulları aşağıdaki gibidir:
Gelişim dönemi sıcaklık (ilk 20 gün): 37.8-38 C
Gelişim dönemi nisbi nem (ilk 20 gün): %50-60
Gelişim döneminde yumurta tablaları yerle 45 derece açı yapacak şekilde günlük 12-96 kez çevrilmelidir. Çevirme işlemi yumurta içinde gelişmekte olan embriyonun yumurta zarlarına yapışmasını engellediğinden, başarılı bir kuluçka için şarttır.
Çıkış dönemi sıcaklık (son 3 gün): 36.5-37 C
Çıkış dönemi nisbi nem (son 3 gün): %80
Gelişim döneminin sonunda, yumurtalar çıkım bölümüne alınırken, yumurtalar döllülük kontrolü yapılır ve bozuk ve dölsüz yumurtalar ayıklanarak döllü yumurtalar çıkış kısmına alınır. Bu dönemde çevirmeye gerek duyulmaz.
Çıkış kısmında keklik civcivlerinin çıkacağı tabla, kutu veya sandıkların taban malzemesi önemlidir. Keklik civcivlerinin ayaklarının kaymayacağı ve yüzeyi pütürlü malzemeler olmalıdır. Civcivlerin ayaklarının kayıp, bacaklarının çarpık olmasını engellemek için bu husus önemledir. Döllü ve iyi depolanmış keklik yumurtalarında kuluçka makinelerinden çıkış gücünü arttırdığı görülmüştür.
Keklik civcivleri ilk çıktıklarında çok ufak ve hareketli olurlar onun için tavuğun altından alıp ayrı bir yerde beslenmesi gerekir.
Keklik Yavrularının Büyütülmesi:
Keklik civcivleri bakımı ve büyütülmesi çok ilgi ve dikkat ister. Civcivler 1 haftalık oluncaya kadar ana makinesi veya kontrplaktan yapılmış çapı 50 cm yüksekliği 45 cm olan çemberde 30 adet keklik yavrusu barındırılabilir. Yalnız bu dönemde ek ısıtma yapılmalıdır. Kanatlılar için özel ısıtıcılarla veya infrared ampul asılarak gerekli sıcaklığı sağlayabilirsiniz.
Yavruları ilk bir haftadan sonra kapalı kümeslerde veya büyütme kafeslerinde beslenir. Kafes sistemi daha sağlıklı olduğu için tercih edilmelidir kafesler tel veya ızgara tabanlı olmalıdır yani keklik yavruları dışkısı ile temas etmemelidir. Büyütme döneminde yerleşim sıklığı önemlidir sıkışık kafeslerde hayvanlar yemden ve sudan yeteri kadar faydalanamazlar iyi bir gözlemle kafesteki keklik sayılarını ayarlamalıyız.
Kekliklerin yemden ve sudan rahat faydalanmaları sağlanmalıdır. Sularının her gün değiştirilmesi yavruların önünde temiz su bulunması gerekir. Suluklar keklik yavrularının içine girip ıslanamayacağı sığ suluklar kullanılmalıdır yemler ise üretildiği tarihten itibaren 10 günü geçmemiş taze ve iyi depolanmış olması gerekir çünkü bozuk yeme karşı keklik yavruları son derece duyarlıdır yemin yanında sularına katılacak vitamin takviyeleri ile desteklenmelidir keklik yavrularının büyütüldüğü ortam sıcaklığı kadar havalandırmada çok önemlidir hava akımı keklikleri etkilemeyeceği şekilde oda her gün havalandırılmalıdır. Kafes altlıkları 2 günde bir değiştirilmelidir. Keklikler 60-70 gün kafeslerde beslendikten sonra salmalara veya doğaya salınabilir.
Keklik civcivlerinin beslenmesinde kullanılan yemler aşağıda verilmiştir:
0-7 gün etlik civciv başlangıç yemi
7-14 gün etlik civciv yemi
14-70 gün etlik piliç yemi
71- gün piliç geliştirme ve karma yemler
Yumurtlama dönemi - damızlık yumurta yemi