Livadi
01.04.2010, 10:29
Önemli Tavuk Irkları...
TAVUK IRKLARI
Tavuğun Kökeni Ve Evcilleştirilmesi
‘’Tavuk’’ , PHASİANİDAE (sülüngiller) familyası, GALLUS (Tavuk) cinsi ve Gallus domesticıs türüne aittir.
Evcil tavuklar diğer Gallus türlerinden , ağızlarında diş bulunmayışı ve başlarında ibik olması ile ayrılır.
Tavuk ırklarının 4 yabani formları vardır:
1. Gallus gallus veya Gallus bankiya (kırmızı orman tavuğu)
2. Gallus lafayeti (seylan orman tavuğu )
3. Gallus sonnerati (gri orman tavuğu)
4. Gallus varius (siyah veya yeşil orman tavuğu)
AÇIKLAMALARI
1. Bu yabani formlardan en geniş yayılama alanı bulan Gallus gallus veya Gallus bankiva ‘nın bugünkü evcil tavuğun atası kabul edilmektedir. Kırmızı renkleri , koyu gri bacakları , horozda testere dişleri gibi bölümlü büyük ibik yapısı ile tanımlanır. Yumurtaları oldukça küçüktür ve yumurta verimleri yaklaşık 8 adettir. Canlı ağırlıkları 500-1100 g kadardır. Kırmızı orman tavuklarında genellikle monogami görülür.
2. Tanınmış güzel tüy renklerine sahiptir. Her iki cinsiyette sarı-pembe bacak rengi görülür. Horozlar oldukça büyük ve düz bir ibik yapısına sahiptir. Bazı alt türlerinde monogami , bazılarında poligami görülebilir. Yumurtaları oldukça küçük ve kahverengi-kırmızı lekeler taşır. Bir kuluçkada yaklaşık 4 adet yumurta yumurtlarlar ve ağırlıkları 500-1200g’dır.
3. Uçuculuğu en fazla olandır. Bunlarda genellikle monogami hakimdir. Tavuklarda bir kuluçkada 6-13 yumurta yumurtlar. Ağırlıkları 700-1200g’dır. Horozlarda üst kuyruk tüyleri bükülerek alt tüyleri kapatmaktadır.
4. Horozlarda ibik halkalar halinde kırmızı , yeşil , pembe , mavi gibi renklerden oluşmuştur. Diğer evcil tavuklarda bulunan 14 kuyruk tüyüne karşılık bu yabani türlerde 16 adettir. Bir kuluçka döneminde 6-11 adet yumurta yumurtlarlar ve yumurta renkleri kahverengimsi-beyazdır. Canlı ağırlıkları 450-900 g’dır.
Yukarda bazı özellikleri belirtilen bu yabani formlar kendi soylarını devam ettirecek kadar (yılda 10-12 adet ) yumurta yumurtlarlar ve canlı ağırlıkları 450-1200g kadardır.
-------TAVUK IRKLARI VE SINIFLANDIRILMASI--------
Tavuk ırkları üzerindeki ilk çalışmalar ve yeni ırkların geliştirilmesindeki ilk amaçlar gösteri ve görünüş olmakla birlikte , sonraki amaçlar daha ziyade verim olarak gerçekleşmiştir. Bugün tavuklar;
1 STANDART SAF IRKLAR
2 HİBRİTLER seklinde iki ana grup altında incelenir.
En yaygın sınıflandırma coğrafik yörelere veya elde edildikleri bölgelere göre olanıdır. Bu şekilde ırklar 4 ana grupta incelenirler;
1 Amerikan ırkları
2 Asya ırklar
3 İngiliz ırkları
4 Akdeniz ırkları
Verim yönlerine göre tavuklar 4 grupta ele alına bilir;
1 Yumurta ırkları
2 Et ırkları
3 Et-Yumurta veya Yumurta-Et kombine ırkları
4 Süsırkları
Akdeniz ırklarının YUMURTACI, İngiliz ve Asya ırklarının ETÇİ , Amerikan ırklarının da KOMBİNE VERİM YÖNLÜ olduğu söylene bilir.
Tavukların vücut büyüklüğü dikkate alınarak sınıflandırılmaları da yaygındır .Buna göre ırklar;
1 Ağır ırklar
2 Orta ağır ırklar
3 Hafif ırklar olmak üzere 3 gruba ayrılırlar.
Akdeniz ırkları HAFİF, Asya ve İngiliz ırkları AĞIR , Amerikan ırkları ise ORTA AĞIR IRKLAR grubunda yer alır.
STANDART SAF IRKLAR
1 PLYMOUTH ROCK; Kombine verimli bir Amerikan ırkıdır. Renk bakımından 7 varyetesi bulunmaktadır. Çubuklu ve beyaz varyeteleri en çok bilinenlerdir. Beyaz PLYMOUTH ROCK TİCARİ BROİLER üretiminde ana ebeveyn hatlarının geliştirilmesinde kullanılmaktadır. Geliştirilen bu hatlarda 9-10 aylık üretim döneminde 160-180 adet yumurta alınabilmektedir. Bunlarda ortalama canlı ağırlık horozlarda 4-4,5 , tavuklarda 3,0-3,5 kg ‘dır.
Çubuklu PLYMOUTH ROCK ’l ar kahverengi yumurta üretim hatlarında otoseksin eldesin de kullanılmışlardır. Ayrıca yumurta ıslah programlarında , ağır yumurta elde edilmesi amacıyla geniş oranda yer almışlardır. Bunlarda yumurta verimi200-220 adet, canlı ağırlıkları horozlarda 3,5-4,0 , tavuklarda 2,5-3,0 kg’ dır. Açık kahverenginden koyu kahverengiye kadar değişen yumurtaları 60-70g ‘dır.
2 WYANDOTTE ; Amerika da melezlemelerle elde edilmiş olan ,değişik renklere sahip bir ırktır. Bu ırka ait 9 varyete bulunmaktadır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3,9 tavuklarda ise2,9 kg ‘dır. Bu ırklar dar sırtlı cılız hayvanların bulunması ve düşük kuluçka randımanı istenmeyen özelliklerdir.
3 RHODE ISLAND RED ; Amerika’nın Rhode Island eyaletinde koyu-kırmızı renkli horozları ile tanınmış bir ırktır. Orta ağırlıkta çok iyi yumurtlama kapasitesine sahip bir ırktır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3,9, tavuklarda 2,9 kg’ dır. Elverişsiz barınak ve zayıf bakım şartlarına diğer ırklara göre daha iyi uyum sağlaya bilirler. Sergi hayvanı olarak da kullanıla bilirler.
4 NEW HAMPSHİRE ; ABD’nin NEW HAMPSHİRE eyaletinde geliştirilmiştir. Erken gelişme , iri kahverengi yumurta verme , erken tüylenme , sağlamlık ve yüksek yaşama gücü gibi özelliklerde yapılan sürekli seleksiyonlar sonucunda elde edilmiş YUMURTA-ET VERİM yönlü bir ırktır.
5 BRAHMA ; BRAHMA ’ lar MALAY ve COCHİN ırklarının melezlenmesiyle elde edilmiş olan bir Asya ırkıdır. Ortalama canlı ağırlıkları , açık renkli varyetelerde horozlarda 5,4 , tavuklarda 4,3 kg’ dır. Diğer iki varyete biraz daha hafiftir. Deri renkleri sarı , yumurta kabuğu kahverengidir.
6 COCHİN ; Vücutta iri top top kabarık tüyleri ile bir sergi hayvanı olarak önem taşır ve diğer ırklardan ayrılır. Sık gurk olma özelliği gösterirler. Ortalama ağırlıkları horozlarda 4,5-5,5 ,tavuklarda 3,5-4,2 kg ’dır. Sarı derili ,bacakları tüylü ve yumurta kabukları kahverengidir. Yumurta verimleri 50 adetten az olup et verimleri öncelik kazanmaktadır.,
7 LANGSHAN ; Çin de elde edilmiş , yumurta-et kombine verimli Asya ırkıdır. (paçalıdırlar). Beyaz ve siyah olmak üzere iki varyetesi vardır. Ortalama canlı ağırlıkları , horozlarda 4-4.7 ,tavuklarda 3.2-3.7 kg ‘dır. Deri rengi beyaz , yumurta kabukları koyu kahverengidir.
8 DORKİNG ; Bir İngiliz et-yumurta ırkıdır. Beş parmaklı oluşları ile diğer bazı tavuk ırklarından ayrılmaktadırlar. Deri ve yumurta kabuk renkleri beyazdır.
9 ORPİNGTON ; İngiltere de çeşitli ırklar arasındaki melezlemeler sonucunda elde edilmiş bir et ırkıdır. Vücudu kapsayan geniş ve düzgün görünümdeki tüyler bu ırkın tipik özelliğidir. Beyaz derilidirler , yumurta kabuk renkleri açık kahverengiden koyu kahverengine kadar değişir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 4.2-5.0 , tavuklarda 3.5-.-4.0 kg ‘dır.
10 SUSEX ; İyi bir et ve yumurta üreticisi olarak önemlerini korumuşladır. Ağır yumurta veren bu hayvanların yumurta verimleri 150-160 adettir. Canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-4.5 , tavuklarda 3.0-3.5 kg ‘dır.
11 AUSTRALORP ; Yumurta –et kombine verimlidirler. Yumurta verimi ön plandadır. Fakat et kaliteleri de iyidir. Siyah tüylü, beyaz derili , balta ibiklidirler. Yumurta kabukları açık kahverengidir. Orta büyüklükte , oldukça etli vücutlu , yumurtacı bir ırktır. Avustralya resmi testlerine göre 365 günde 364 yumurta yumurtlayan bir tavukla dünya rekoruna sahiptir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-4.2 , tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır.
12 CORNİSH ; İngiltere’nin ağır ve et tipinde bir ırktır. 3 varyetesi bulunmaktadır. En yaygın olanı beyaz varyetedir. Mercimek ibikli , sarı deridirler ve yumurta kabukları kahverengidir. Yumurta verimleri oldukça düşük olup yılda 100-120 adettir. Ortalama canlı ağılıkları , horozlarda 4,8 tavuklarda 3,8 kg ‘dır. Yumurta verimleri düşük olduğundan etlik piliç üretiminde saf olarak kullanılmaları uygun değildir. Bununla birlikte etlik piliç üretiminde önemli özelliklerde olan göğüs eti miktarının fazlalığı ve beyaz tüyleri nedeniyle , BEYAZ CORNİSH ‘ler bugün hibrit etlik piliç üretiminde baba ebeveyn hattı olarak oldukça fazla kullanılmaktadır
13 LEGHORN ; Yumurta verimi yönünden tanınmış olan ve ülkemize de ilk getirilen , en çok bilinen bir yumurtacı ırktır. Renk ve ibik şekline göre 16 varyetesi vardır. En çok tanınanı balta ibikli beyaz LEGHORN dur. Bugün beyaz kabuklu yumurta veren yumurtacı hibritlerin tamamı balta ibikli beyaz LEGHORN ‘ lardan elde edilmişlerdir. Küçük , narin yapılı ve hareketli hayvanlardır. Nadiren gurk olurlar; kuluçkalık renkleri beyaz , deri ve bacak renkleri sarı, yumurta kabuk renkleri ise beyazdır. Civcivleri hızlı büyür ve tüylenmeleri oldukça iyidir. Çevre şartlarına adaptasyonları iyidir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 2.7 , tavuklarda 2.0 kg ‘dır. Yumurta verimleri 200-250 adettir.
14 MİNORCA ; Akdeniz ırklarının iri yapılısı olan bu ırklar , yumurta verimleri , ağır yumurtaları , beyaz derileri ve beyaz yumurta kabukları ile tanımlanırlar. Rüzgar , yağmur ve kötü şartlara dayanıklı hayvanlardır. En popüler varyetesi balta ibikli siyah olanlarıdır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-5.0 , tavuklarda 3.2-3.7 kg diğer varyetelerinde ise horozlarda 3.2-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg kadardır.
YERLİ IRKLAR
2 Adet yeli ırk bulunmaktadır. Bunlar DENİZLİ ve GERZE ırklarıdır.
1 DENİZLİ IRKI ; Denizli ve Muğla illeri çevresinde yetiştirilen yerli bir yumurtacı-et ırkı olup horozları uzun ötmesi ile tanınmaktadırlar. Cinsel olgunluğa geç erişirler. Nemli yerlere teşekkürler cellotin forumürülen Denizli horozlarının damızlık değerlerinin azaldığı ve ötüşlerinin kısaldığı bilinmektedir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.5-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır. Yıllık yumurta verimleri 80-100 kadardır. Denizli ırkının çeşitli tüy rengine sahip olan ‘’demir kırı , pamuk kırı , pekmez kefi , şarabi ve siyah ‘’ olmak üzere 5 varyetesi vardır. Bütün varyetelerinde müşterek olan özellikler balta ibik , beyaz kulakçık , siyah gagalı , koyu gri bacak renginde olmalarıdır. Ayrıca denizli ırkının en belirgin özelliği gözlerin etrafında siyah renkli bir halkanın bulunmasıdır ki buna SÜRMELİ denilmektedir. Derisi , kulakçıkları ve yumurta kabuk renkleri beyazdır.
2 GERZE (HACI KADIN) IRKI ; Karadeniz bölgesinde Sinop ili çevresinde , özellikle Gerze ilçesinde yetiştirilen yerli bir yumurta-et ırkıdır. Parlak siyah tüylü , uzunca beyaz kulakçık ve çatal ibiklidirler. Ortalama canlı ağılıkları horozlarda 3.5-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır.
TİCARİ HİBRİTLER
Hayvancılıkta hibrit üretimi ilk kez 1942 yılında HENRY WALLACE tarafından tavuklar üzerinde uygulanmıştır. Genetik yapı bakımından birbirinden farklı olan ebeveyn hatların çiftleştirilmeleri ile elde edilen yüksek verimli , bir örnekliği fazla ve yaşama gücü yüksek olan döllere HİBRİT denir.
Hibrit üretimi amacıyla akrabalı yetiştirilmiş hatların elde ediliş masrafları yüksek olmakta ve bu hatlarda zamanla görülen dölsüzlük ve yaşama gücünde düşme nedeniyle bazen sürünün önemli bir kısmı elden çıkabilmektedir.
YUMURTA VERİM YÖNÜNDE GEİŞTİRİLEN EBEVEYN HATLARI;
Ticari hibritler kahverengi kabuklu yumurta verdikleri gibi kuluçkadan çıkışta tüy rengine bakılarak cinsiyet ayrımı da yapılabilmektedir. Bu amaçla genelde RHODE ISLAND RED ve ÇUBUKLU PLYMOUTH ROCK ırklarından yaralanılır.
BEYAZ YUMURTACI EBEVEYNLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi ; 12-13 AY
• Büyütme dönemi ölüm ve ayıklama : %3-5
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-15
• 20. Hafta canlı ağırlığı ; 1300-1350 g
• 20 haftalık yaşa kadar toplam yem tüketimi : 7-7,5 kg
• Verim dönemi sonu canlı ağırlık :1700-1750 g
• Yumurtlama dönemi tavuk başına günlük yem tüketimi : 110-120g
• 12 aylık dönem yumurta verimi ( tavuk-kümes): 230-240 adet
• 12 aylık dönmede tavuk başına dişi civciv üretimi: 80-90 adet
• kuluçkalık yumurta oranı : %90-95
• kuluçka randımanı : %85
BEYAZ YUMURTACI HİBRİTLER İÇİN PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi: 12-14 ay
• 12 aylık dönemdeki yumurta verimi : 270-290 adet
• 14 aylık dönemdeki yumurta verimi : 290-320 adet
• %50 verim düzeyine ulaşma yaşı: 23-24 hafta
• Pik verim yaşı : 26-29 hafta; Pik verim düzeyi : %90-95
• Ortalama yumurta ağırlığı : 60-6g
• 0-20 hafta arasındaki yem tüketimi: 7-7,5 kg
• tavuk başına yem tüketimi: 110-120 g
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 1700-1900 g
• büyütme dönemindeki kayıplar: %3-6 3
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
KAHVERENGİ YUMURTACI EBEVEYNLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta veri süresi : 12 ay
• Büyüme dönemi ölüm ve ayıklama : %2-4
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
• 20. Hafta canlı ağırlığı: 1800g
• 20. Haftaya kadar toplam yem tüketimi : 7,5-8,0 kg
• verim dönemi sonucu canlı ağırlığı : 2100-2300g
• yumurtlama dönemi tavuk başına günlük yem tüketim Ç: 120-130 g
• 12 aylık dönemde yumurta verimi : 220-230 adet
• 12 aylık dönemde tavuk başına dişi civciv üretimi: 75-85 adet
• kuluçkalık yumurta oranı: %85-90
• kuluçka randımanı:%85-90
KAHVERENGİ YUMURTACI HİBRİTLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi: 12-14 ay
• 12 aylık dönemdeki yumurta verimi: 270-290 adet
• 14 aylık dönemdeki yumurta verimi: 290-320 adet
• %50 verim düzeyine ulaşma yaşı: 23-24 hafta
• Pik verim yaşı : 26-29 hafta; Pik verim düzeyi : %90-93
• Ortalama yumurta ağırlığı : 60-62,5 g
• 0-20 hafta arasındaki yem tüketimi: 7-7,5 kg
• tavuk başına yem tüketimi: 130-140 g
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 1800-2000 g
• büyütme dönemindeki kayıplar: %3-6
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
• 20. Hafta canlı ağırlığı : 1270-1370 g
kahverengi yumurtacı hibritler beyaz yumurtacı hibritlere göre %30-40 daha ağırdırlar.
ET ÜRETİM HATLARI
ETLİK PİLİÇ EBEVEYNLERİNDE BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ ;
• Ekonomik yumurta verim süresi : 280 gün(9-10 ay)
• Büyütme dönemi (0-24 hafta) ölüm ve ayıklama: %3-5
• Yumurta dönemindeki kayıplar: %7-10
• 24. Hafta canlı ağırlığı : 2,5-3,4 kg (dişi-erkek)
• 24. Haftaya kadar ki yem tüketimi: 11,5-12,0 kg
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 4,4-4,8(erkekler); 3,3-3,6 (dişiler)
• Yumurtlama dönemi günlük yem tüketimi (horozlar dahil): 160-220g
• tavuk başına yumurta verimi (tavuk-kümes): 160-180 adet
• tavuk başına ticari civciv üretimi: 120-150 adet
• kuluçkalık yumurta oranı: %88-95
• kuluçka randımanı: %84-86
TİCARİ ETLİK PİLİÇLERE AİT BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ:
• Kesim çağı: 35-49 gün
• Kesimdeki canlı ağırlık: 1700-2500 g
• Yemden yaralanma oranı : 1,6-2,2
• Kayıplar : %1,5-3,0
MİNİ (CÜCE) IRKLAR
Mini ırklarda cücelik cinsiyete bağlı ‘’dw’’ (dwarf: cücelik geni) ressesif geninden ileri gelmektedir. Mini hatlar normal yumurtacı hatlarla karşılaştırıldığında şu farklılıklar görülür;
1. Canlı ağırlık 8 haftalık yaşta %5-10 ; 25-30 haftalık yaşta ise %25-30 daha düşüktür.
2. Bacaklar yaklaşık %20 daha kısadır.
3. Kırmızı kan hücreleri sayısı daha fazladır.
4. Verim dönemi yem tüketimi %10-20 daha azdır.
5. Yumurta verimleri biraz daha düşüktür.
6. Yumurta ağırlığı %10 daha azdır.
7. Bir düzine yumurta üretimi için ihtiyaç duyulan yem miktarı yaklaşık %5-10 daha azdır.
8. Verim döneminde yaşama gücü aynıdır.
• Mini LEGHORN‘ l ar daha küçük vücutlu olduklarından , gerek kafes gerekse yer sisteminde daha az yerleşim alanına ihtiyacı duyarlar. Dolayısıyla birim alanda barındırılabilecek hayvan sayısı daha fazla olmaktadır. Şüphesiz bu ekonomik bir avantajdır. Ancak vücut küçüklüğü nedeniyle veri dönemi sonunda yaşlı tavukların kasaplık olarak satış değerleri de daha düşük olacaktır.
• Cücelik geninin tavukçulukta yumurtacı sürülerden ziyade etçi damızlıklarda anlam taşımaktadır. Bu amaçla daha düşük masrafla damızlık yumurta verebilecek dişi BROİLER damızlıkların elde edilmesi amacıyla bazı et hatlarında ‘’ dw ’’ cücelik geninden yaralanılmıştır. Normal dişilerle karşılaştırıldıklarında , mini et tipi dişiler şu farklılıkları gösterirler:
1. %35 oranında daha az yerleşim alanına ihtiyaç duyarlar.
2. Yumurtlama döneminde yem tüketimi % 10-15 daha azdır.
3. Damızlık tavuklar yumurta ağırlığındaki düşüş nedeniyle %5 oranında daha fazla kuluçkalık yumurta verirler.
4. Yumurtalar %5 oranın da daha küçüktür.
dw geni taşıyan etlik piliç ebeveynlerinin kullanılmasının ana nedeni bu tavukların düşük canlı ağırlık nedeniyle yen tüketiminin az olmasıdır. Böylece büyütme ve yumurtlama dönemi masrafı azalmakta ve yemden %18-20 oranında daha fazla yaralanılmaktadır. Ayrıca bu tavuklarda tiroid aktivitesi azalmasıyla sakinleşme olmakta ve streslere dayanıklı olmaktadır. Doğal yolla normal horozlarla çiftleşebilen , normallere göre %25-30 düşük canlı ağırlığına sahip tavuklarda kuluçkalık yumurta verimi ve embriyo gelişimi de etkilenmemektedir. Ancak cücelik geni taşıyan bu tavukların normal horozlarla çiftleştirilmesiyle elde edilen dişi döller normal olmasına karşın , erkek döllerin kesim ağırlıkları normallere göre %2.0-3.5 oranında düşüktür.
toprakana isimli Üye şimdilik offline konumundadır.
TAVUK IRKLARI
Tavuğun Kökeni Ve Evcilleştirilmesi
‘’Tavuk’’ , PHASİANİDAE (sülüngiller) familyası, GALLUS (Tavuk) cinsi ve Gallus domesticıs türüne aittir.
Evcil tavuklar diğer Gallus türlerinden , ağızlarında diş bulunmayışı ve başlarında ibik olması ile ayrılır.
Tavuk ırklarının 4 yabani formları vardır:
1. Gallus gallus veya Gallus bankiya (kırmızı orman tavuğu)
2. Gallus lafayeti (seylan orman tavuğu )
3. Gallus sonnerati (gri orman tavuğu)
4. Gallus varius (siyah veya yeşil orman tavuğu)
AÇIKLAMALARI
1. Bu yabani formlardan en geniş yayılama alanı bulan Gallus gallus veya Gallus bankiva ‘nın bugünkü evcil tavuğun atası kabul edilmektedir. Kırmızı renkleri , koyu gri bacakları , horozda testere dişleri gibi bölümlü büyük ibik yapısı ile tanımlanır. Yumurtaları oldukça küçüktür ve yumurta verimleri yaklaşık 8 adettir. Canlı ağırlıkları 500-1100 g kadardır. Kırmızı orman tavuklarında genellikle monogami görülür.
2. Tanınmış güzel tüy renklerine sahiptir. Her iki cinsiyette sarı-pembe bacak rengi görülür. Horozlar oldukça büyük ve düz bir ibik yapısına sahiptir. Bazı alt türlerinde monogami , bazılarında poligami görülebilir. Yumurtaları oldukça küçük ve kahverengi-kırmızı lekeler taşır. Bir kuluçkada yaklaşık 4 adet yumurta yumurtlarlar ve ağırlıkları 500-1200g’dır.
3. Uçuculuğu en fazla olandır. Bunlarda genellikle monogami hakimdir. Tavuklarda bir kuluçkada 6-13 yumurta yumurtlar. Ağırlıkları 700-1200g’dır. Horozlarda üst kuyruk tüyleri bükülerek alt tüyleri kapatmaktadır.
4. Horozlarda ibik halkalar halinde kırmızı , yeşil , pembe , mavi gibi renklerden oluşmuştur. Diğer evcil tavuklarda bulunan 14 kuyruk tüyüne karşılık bu yabani türlerde 16 adettir. Bir kuluçka döneminde 6-11 adet yumurta yumurtlarlar ve yumurta renkleri kahverengimsi-beyazdır. Canlı ağırlıkları 450-900 g’dır.
Yukarda bazı özellikleri belirtilen bu yabani formlar kendi soylarını devam ettirecek kadar (yılda 10-12 adet ) yumurta yumurtlarlar ve canlı ağırlıkları 450-1200g kadardır.
-------TAVUK IRKLARI VE SINIFLANDIRILMASI--------
Tavuk ırkları üzerindeki ilk çalışmalar ve yeni ırkların geliştirilmesindeki ilk amaçlar gösteri ve görünüş olmakla birlikte , sonraki amaçlar daha ziyade verim olarak gerçekleşmiştir. Bugün tavuklar;
1 STANDART SAF IRKLAR
2 HİBRİTLER seklinde iki ana grup altında incelenir.
En yaygın sınıflandırma coğrafik yörelere veya elde edildikleri bölgelere göre olanıdır. Bu şekilde ırklar 4 ana grupta incelenirler;
1 Amerikan ırkları
2 Asya ırklar
3 İngiliz ırkları
4 Akdeniz ırkları
Verim yönlerine göre tavuklar 4 grupta ele alına bilir;
1 Yumurta ırkları
2 Et ırkları
3 Et-Yumurta veya Yumurta-Et kombine ırkları
4 Süsırkları
Akdeniz ırklarının YUMURTACI, İngiliz ve Asya ırklarının ETÇİ , Amerikan ırklarının da KOMBİNE VERİM YÖNLÜ olduğu söylene bilir.
Tavukların vücut büyüklüğü dikkate alınarak sınıflandırılmaları da yaygındır .Buna göre ırklar;
1 Ağır ırklar
2 Orta ağır ırklar
3 Hafif ırklar olmak üzere 3 gruba ayrılırlar.
Akdeniz ırkları HAFİF, Asya ve İngiliz ırkları AĞIR , Amerikan ırkları ise ORTA AĞIR IRKLAR grubunda yer alır.
STANDART SAF IRKLAR
1 PLYMOUTH ROCK; Kombine verimli bir Amerikan ırkıdır. Renk bakımından 7 varyetesi bulunmaktadır. Çubuklu ve beyaz varyeteleri en çok bilinenlerdir. Beyaz PLYMOUTH ROCK TİCARİ BROİLER üretiminde ana ebeveyn hatlarının geliştirilmesinde kullanılmaktadır. Geliştirilen bu hatlarda 9-10 aylık üretim döneminde 160-180 adet yumurta alınabilmektedir. Bunlarda ortalama canlı ağırlık horozlarda 4-4,5 , tavuklarda 3,0-3,5 kg ‘dır.
Çubuklu PLYMOUTH ROCK ’l ar kahverengi yumurta üretim hatlarında otoseksin eldesin de kullanılmışlardır. Ayrıca yumurta ıslah programlarında , ağır yumurta elde edilmesi amacıyla geniş oranda yer almışlardır. Bunlarda yumurta verimi200-220 adet, canlı ağırlıkları horozlarda 3,5-4,0 , tavuklarda 2,5-3,0 kg’ dır. Açık kahverenginden koyu kahverengiye kadar değişen yumurtaları 60-70g ‘dır.
2 WYANDOTTE ; Amerika da melezlemelerle elde edilmiş olan ,değişik renklere sahip bir ırktır. Bu ırka ait 9 varyete bulunmaktadır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3,9 tavuklarda ise2,9 kg ‘dır. Bu ırklar dar sırtlı cılız hayvanların bulunması ve düşük kuluçka randımanı istenmeyen özelliklerdir.
3 RHODE ISLAND RED ; Amerika’nın Rhode Island eyaletinde koyu-kırmızı renkli horozları ile tanınmış bir ırktır. Orta ağırlıkta çok iyi yumurtlama kapasitesine sahip bir ırktır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3,9, tavuklarda 2,9 kg’ dır. Elverişsiz barınak ve zayıf bakım şartlarına diğer ırklara göre daha iyi uyum sağlaya bilirler. Sergi hayvanı olarak da kullanıla bilirler.
4 NEW HAMPSHİRE ; ABD’nin NEW HAMPSHİRE eyaletinde geliştirilmiştir. Erken gelişme , iri kahverengi yumurta verme , erken tüylenme , sağlamlık ve yüksek yaşama gücü gibi özelliklerde yapılan sürekli seleksiyonlar sonucunda elde edilmiş YUMURTA-ET VERİM yönlü bir ırktır.
5 BRAHMA ; BRAHMA ’ lar MALAY ve COCHİN ırklarının melezlenmesiyle elde edilmiş olan bir Asya ırkıdır. Ortalama canlı ağırlıkları , açık renkli varyetelerde horozlarda 5,4 , tavuklarda 4,3 kg’ dır. Diğer iki varyete biraz daha hafiftir. Deri renkleri sarı , yumurta kabuğu kahverengidir.
6 COCHİN ; Vücutta iri top top kabarık tüyleri ile bir sergi hayvanı olarak önem taşır ve diğer ırklardan ayrılır. Sık gurk olma özelliği gösterirler. Ortalama ağırlıkları horozlarda 4,5-5,5 ,tavuklarda 3,5-4,2 kg ’dır. Sarı derili ,bacakları tüylü ve yumurta kabukları kahverengidir. Yumurta verimleri 50 adetten az olup et verimleri öncelik kazanmaktadır.,
7 LANGSHAN ; Çin de elde edilmiş , yumurta-et kombine verimli Asya ırkıdır. (paçalıdırlar). Beyaz ve siyah olmak üzere iki varyetesi vardır. Ortalama canlı ağırlıkları , horozlarda 4-4.7 ,tavuklarda 3.2-3.7 kg ‘dır. Deri rengi beyaz , yumurta kabukları koyu kahverengidir.
8 DORKİNG ; Bir İngiliz et-yumurta ırkıdır. Beş parmaklı oluşları ile diğer bazı tavuk ırklarından ayrılmaktadırlar. Deri ve yumurta kabuk renkleri beyazdır.
9 ORPİNGTON ; İngiltere de çeşitli ırklar arasındaki melezlemeler sonucunda elde edilmiş bir et ırkıdır. Vücudu kapsayan geniş ve düzgün görünümdeki tüyler bu ırkın tipik özelliğidir. Beyaz derilidirler , yumurta kabuk renkleri açık kahverengiden koyu kahverengine kadar değişir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 4.2-5.0 , tavuklarda 3.5-.-4.0 kg ‘dır.
10 SUSEX ; İyi bir et ve yumurta üreticisi olarak önemlerini korumuşladır. Ağır yumurta veren bu hayvanların yumurta verimleri 150-160 adettir. Canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-4.5 , tavuklarda 3.0-3.5 kg ‘dır.
11 AUSTRALORP ; Yumurta –et kombine verimlidirler. Yumurta verimi ön plandadır. Fakat et kaliteleri de iyidir. Siyah tüylü, beyaz derili , balta ibiklidirler. Yumurta kabukları açık kahverengidir. Orta büyüklükte , oldukça etli vücutlu , yumurtacı bir ırktır. Avustralya resmi testlerine göre 365 günde 364 yumurta yumurtlayan bir tavukla dünya rekoruna sahiptir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-4.2 , tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır.
12 CORNİSH ; İngiltere’nin ağır ve et tipinde bir ırktır. 3 varyetesi bulunmaktadır. En yaygın olanı beyaz varyetedir. Mercimek ibikli , sarı deridirler ve yumurta kabukları kahverengidir. Yumurta verimleri oldukça düşük olup yılda 100-120 adettir. Ortalama canlı ağılıkları , horozlarda 4,8 tavuklarda 3,8 kg ‘dır. Yumurta verimleri düşük olduğundan etlik piliç üretiminde saf olarak kullanılmaları uygun değildir. Bununla birlikte etlik piliç üretiminde önemli özelliklerde olan göğüs eti miktarının fazlalığı ve beyaz tüyleri nedeniyle , BEYAZ CORNİSH ‘ler bugün hibrit etlik piliç üretiminde baba ebeveyn hattı olarak oldukça fazla kullanılmaktadır
13 LEGHORN ; Yumurta verimi yönünden tanınmış olan ve ülkemize de ilk getirilen , en çok bilinen bir yumurtacı ırktır. Renk ve ibik şekline göre 16 varyetesi vardır. En çok tanınanı balta ibikli beyaz LEGHORN dur. Bugün beyaz kabuklu yumurta veren yumurtacı hibritlerin tamamı balta ibikli beyaz LEGHORN ‘ lardan elde edilmişlerdir. Küçük , narin yapılı ve hareketli hayvanlardır. Nadiren gurk olurlar; kuluçkalık renkleri beyaz , deri ve bacak renkleri sarı, yumurta kabuk renkleri ise beyazdır. Civcivleri hızlı büyür ve tüylenmeleri oldukça iyidir. Çevre şartlarına adaptasyonları iyidir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 2.7 , tavuklarda 2.0 kg ‘dır. Yumurta verimleri 200-250 adettir.
14 MİNORCA ; Akdeniz ırklarının iri yapılısı olan bu ırklar , yumurta verimleri , ağır yumurtaları , beyaz derileri ve beyaz yumurta kabukları ile tanımlanırlar. Rüzgar , yağmur ve kötü şartlara dayanıklı hayvanlardır. En popüler varyetesi balta ibikli siyah olanlarıdır. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.7-5.0 , tavuklarda 3.2-3.7 kg diğer varyetelerinde ise horozlarda 3.2-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg kadardır.
YERLİ IRKLAR
2 Adet yeli ırk bulunmaktadır. Bunlar DENİZLİ ve GERZE ırklarıdır.
1 DENİZLİ IRKI ; Denizli ve Muğla illeri çevresinde yetiştirilen yerli bir yumurtacı-et ırkı olup horozları uzun ötmesi ile tanınmaktadırlar. Cinsel olgunluğa geç erişirler. Nemli yerlere teşekkürler cellotin forumürülen Denizli horozlarının damızlık değerlerinin azaldığı ve ötüşlerinin kısaldığı bilinmektedir. Ortalama canlı ağırlıkları horozlarda 3.5-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır. Yıllık yumurta verimleri 80-100 kadardır. Denizli ırkının çeşitli tüy rengine sahip olan ‘’demir kırı , pamuk kırı , pekmez kefi , şarabi ve siyah ‘’ olmak üzere 5 varyetesi vardır. Bütün varyetelerinde müşterek olan özellikler balta ibik , beyaz kulakçık , siyah gagalı , koyu gri bacak renginde olmalarıdır. Ayrıca denizli ırkının en belirgin özelliği gözlerin etrafında siyah renkli bir halkanın bulunmasıdır ki buna SÜRMELİ denilmektedir. Derisi , kulakçıkları ve yumurta kabuk renkleri beyazdır.
2 GERZE (HACI KADIN) IRKI ; Karadeniz bölgesinde Sinop ili çevresinde , özellikle Gerze ilçesinde yetiştirilen yerli bir yumurta-et ırkıdır. Parlak siyah tüylü , uzunca beyaz kulakçık ve çatal ibiklidirler. Ortalama canlı ağılıkları horozlarda 3.5-4.0 tavuklarda 2.7-3.2 kg ‘dır.
TİCARİ HİBRİTLER
Hayvancılıkta hibrit üretimi ilk kez 1942 yılında HENRY WALLACE tarafından tavuklar üzerinde uygulanmıştır. Genetik yapı bakımından birbirinden farklı olan ebeveyn hatların çiftleştirilmeleri ile elde edilen yüksek verimli , bir örnekliği fazla ve yaşama gücü yüksek olan döllere HİBRİT denir.
Hibrit üretimi amacıyla akrabalı yetiştirilmiş hatların elde ediliş masrafları yüksek olmakta ve bu hatlarda zamanla görülen dölsüzlük ve yaşama gücünde düşme nedeniyle bazen sürünün önemli bir kısmı elden çıkabilmektedir.
YUMURTA VERİM YÖNÜNDE GEİŞTİRİLEN EBEVEYN HATLARI;
Ticari hibritler kahverengi kabuklu yumurta verdikleri gibi kuluçkadan çıkışta tüy rengine bakılarak cinsiyet ayrımı da yapılabilmektedir. Bu amaçla genelde RHODE ISLAND RED ve ÇUBUKLU PLYMOUTH ROCK ırklarından yaralanılır.
BEYAZ YUMURTACI EBEVEYNLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi ; 12-13 AY
• Büyütme dönemi ölüm ve ayıklama : %3-5
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-15
• 20. Hafta canlı ağırlığı ; 1300-1350 g
• 20 haftalık yaşa kadar toplam yem tüketimi : 7-7,5 kg
• Verim dönemi sonu canlı ağırlık :1700-1750 g
• Yumurtlama dönemi tavuk başına günlük yem tüketimi : 110-120g
• 12 aylık dönem yumurta verimi ( tavuk-kümes): 230-240 adet
• 12 aylık dönmede tavuk başına dişi civciv üretimi: 80-90 adet
• kuluçkalık yumurta oranı : %90-95
• kuluçka randımanı : %85
BEYAZ YUMURTACI HİBRİTLER İÇİN PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi: 12-14 ay
• 12 aylık dönemdeki yumurta verimi : 270-290 adet
• 14 aylık dönemdeki yumurta verimi : 290-320 adet
• %50 verim düzeyine ulaşma yaşı: 23-24 hafta
• Pik verim yaşı : 26-29 hafta; Pik verim düzeyi : %90-95
• Ortalama yumurta ağırlığı : 60-6g
• 0-20 hafta arasındaki yem tüketimi: 7-7,5 kg
• tavuk başına yem tüketimi: 110-120 g
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 1700-1900 g
• büyütme dönemindeki kayıplar: %3-6 3
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
KAHVERENGİ YUMURTACI EBEVEYNLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta veri süresi : 12 ay
• Büyüme dönemi ölüm ve ayıklama : %2-4
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
• 20. Hafta canlı ağırlığı: 1800g
• 20. Haftaya kadar toplam yem tüketimi : 7,5-8,0 kg
• verim dönemi sonucu canlı ağırlığı : 2100-2300g
• yumurtlama dönemi tavuk başına günlük yem tüketim Ç: 120-130 g
• 12 aylık dönemde yumurta verimi : 220-230 adet
• 12 aylık dönemde tavuk başına dişi civciv üretimi: 75-85 adet
• kuluçkalık yumurta oranı: %85-90
• kuluçka randımanı:%85-90
KAHVERENGİ YUMURTACI HİBRİTLER İÇİN BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ;
• Ekonomik yumurta verim süresi: 12-14 ay
• 12 aylık dönemdeki yumurta verimi: 270-290 adet
• 14 aylık dönemdeki yumurta verimi: 290-320 adet
• %50 verim düzeyine ulaşma yaşı: 23-24 hafta
• Pik verim yaşı : 26-29 hafta; Pik verim düzeyi : %90-93
• Ortalama yumurta ağırlığı : 60-62,5 g
• 0-20 hafta arasındaki yem tüketimi: 7-7,5 kg
• tavuk başına yem tüketimi: 130-140 g
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 1800-2000 g
• büyütme dönemindeki kayıplar: %3-6
• Yumurtlama dönemindeki kayıplar: %5-10
• 20. Hafta canlı ağırlığı : 1270-1370 g
kahverengi yumurtacı hibritler beyaz yumurtacı hibritlere göre %30-40 daha ağırdırlar.
ET ÜRETİM HATLARI
ETLİK PİLİÇ EBEVEYNLERİNDE BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ ;
• Ekonomik yumurta verim süresi : 280 gün(9-10 ay)
• Büyütme dönemi (0-24 hafta) ölüm ve ayıklama: %3-5
• Yumurta dönemindeki kayıplar: %7-10
• 24. Hafta canlı ağırlığı : 2,5-3,4 kg (dişi-erkek)
• 24. Haftaya kadar ki yem tüketimi: 11,5-12,0 kg
• verim dönemi sonu canlı ağırlığı : 4,4-4,8(erkekler); 3,3-3,6 (dişiler)
• Yumurtlama dönemi günlük yem tüketimi (horozlar dahil): 160-220g
• tavuk başına yumurta verimi (tavuk-kümes): 160-180 adet
• tavuk başına ticari civciv üretimi: 120-150 adet
• kuluçkalık yumurta oranı: %88-95
• kuluçka randımanı: %84-86
TİCARİ ETLİK PİLİÇLERE AİT BAZI PERFORMANS ÖZELLİKLERİ:
• Kesim çağı: 35-49 gün
• Kesimdeki canlı ağırlık: 1700-2500 g
• Yemden yaralanma oranı : 1,6-2,2
• Kayıplar : %1,5-3,0
MİNİ (CÜCE) IRKLAR
Mini ırklarda cücelik cinsiyete bağlı ‘’dw’’ (dwarf: cücelik geni) ressesif geninden ileri gelmektedir. Mini hatlar normal yumurtacı hatlarla karşılaştırıldığında şu farklılıklar görülür;
1. Canlı ağırlık 8 haftalık yaşta %5-10 ; 25-30 haftalık yaşta ise %25-30 daha düşüktür.
2. Bacaklar yaklaşık %20 daha kısadır.
3. Kırmızı kan hücreleri sayısı daha fazladır.
4. Verim dönemi yem tüketimi %10-20 daha azdır.
5. Yumurta verimleri biraz daha düşüktür.
6. Yumurta ağırlığı %10 daha azdır.
7. Bir düzine yumurta üretimi için ihtiyaç duyulan yem miktarı yaklaşık %5-10 daha azdır.
8. Verim döneminde yaşama gücü aynıdır.
• Mini LEGHORN‘ l ar daha küçük vücutlu olduklarından , gerek kafes gerekse yer sisteminde daha az yerleşim alanına ihtiyacı duyarlar. Dolayısıyla birim alanda barındırılabilecek hayvan sayısı daha fazla olmaktadır. Şüphesiz bu ekonomik bir avantajdır. Ancak vücut küçüklüğü nedeniyle veri dönemi sonunda yaşlı tavukların kasaplık olarak satış değerleri de daha düşük olacaktır.
• Cücelik geninin tavukçulukta yumurtacı sürülerden ziyade etçi damızlıklarda anlam taşımaktadır. Bu amaçla daha düşük masrafla damızlık yumurta verebilecek dişi BROİLER damızlıkların elde edilmesi amacıyla bazı et hatlarında ‘’ dw ’’ cücelik geninden yaralanılmıştır. Normal dişilerle karşılaştırıldıklarında , mini et tipi dişiler şu farklılıkları gösterirler:
1. %35 oranında daha az yerleşim alanına ihtiyaç duyarlar.
2. Yumurtlama döneminde yem tüketimi % 10-15 daha azdır.
3. Damızlık tavuklar yumurta ağırlığındaki düşüş nedeniyle %5 oranında daha fazla kuluçkalık yumurta verirler.
4. Yumurtalar %5 oranın da daha küçüktür.
dw geni taşıyan etlik piliç ebeveynlerinin kullanılmasının ana nedeni bu tavukların düşük canlı ağırlık nedeniyle yen tüketiminin az olmasıdır. Böylece büyütme ve yumurtlama dönemi masrafı azalmakta ve yemden %18-20 oranında daha fazla yaralanılmaktadır. Ayrıca bu tavuklarda tiroid aktivitesi azalmasıyla sakinleşme olmakta ve streslere dayanıklı olmaktadır. Doğal yolla normal horozlarla çiftleşebilen , normallere göre %25-30 düşük canlı ağırlığına sahip tavuklarda kuluçkalık yumurta verimi ve embriyo gelişimi de etkilenmemektedir. Ancak cücelik geni taşıyan bu tavukların normal horozlarla çiftleştirilmesiyle elde edilen dişi döller normal olmasına karşın , erkek döllerin kesim ağırlıkları normallere göre %2.0-3.5 oranında düşüktür.
toprakana isimli Üye şimdilik offline konumundadır.