Mr.Muhendis
16.02.2010, 17:48
1. Fide Harcı Hazırlanması
Başarılı sera yetiştiriciliği her şeyden önce uygun çeşit tohum seçimi, kuvvetli ve sağlıklı fide üretimine bağlıdır. Bunun için de uygun fide harcı ve iklim koşullarına gereksinim vardır.
Fide harcında kullanılacak çiftlik gübresi en azından 23 ay önce (mümkünse daha önce) sağlanmalı, kuru ise nemlendirilerek fermantasyona bırakılmalıdır. Yeknesak bir fermantasyon için birkaç kez aktarılmalıdır. Yanmış gübre harç hazırlığından önce elenmelidir.
Uygun fide harcı oranı, çiftlik gübresi, toprak ve kumun kalitesine bağlı ise de, şu karışımlar önerilmektedir. 2 kısım çiftlik gübresi, 2 kısım orman toprağı, bir kısım dişli dere kumu. Veya 4 kısım çiftlik gübresi, 2 kısım bahçe toprağı, l kısım dişli dere kumu. Bu karışımların l m3 'üne 2 kg. Süper fosfat (% 18 lif) verilmelidir.
2. Fide Harcının Dezenfeksiyonu
Fide harcının yalnız uygun bir karışım olması yeterli değildir. Harç aynı zamanda mantari, bakteriyel hastalıklardan, nematod ve diğer zararlılarla bulaşık olmamalıdır. Bitkilerin hastalıklara en duyarlı olduğu devre tohumun çimlenme devresidir.
Harç dezenfeksiyonu için çeşitli uygulamalar arasında 2025 dakika bekletildiğinde tüm hastalık etmenleri ve ot tohumları öldürülebilmektedir. Ancak güç ve pahalı bir uygulamadır.
Kimyasal dezenfeksiyon buharlı kadar etkili olmamakla birlikte daha pratik ve ucuz bir yöntemdir. Bu amaçla MethylBromide, Formalin, Çaptan ve Thiram bileşimli fungusidler kullanılabilir.
MethylBromide uygulamasında 22,5 m3 harca l kutu yeterlidir. Harç 3040 cm. yükseklikte yayılır, üzerine polietilen örtülerek ilaçlanır. 2 gün sonra örtü kaldırılarak bir hafta havalandırılır. Bu zaman içinde harç 23 kez aktarılmalıdır.
Formalinle harç dezenfeksiyonunda, fide harcı 2530 cm. kalınlıkta yayılır. % 2 lik olarak hazırlanan formalinli sudan beher m2 ye 10 litre verilerek polietilenle kapatılır. 2 gün bekletildikten sonra 45 gün havalandırılır (Başka bir anlatımla l m3 harca 0,71,0 litre Formalin).
Bu uygulamalar yapılamıyorsa fide harcının Çaptan veya Thiramh toz fungusidlerle ilaçlanmasında yarar vardır, l m3 fide harcı için 300400 gr. ilaç Önerilir.
3. Tohum Ekimi
Dezenfekte edilmiş harcın kullanılmasından önce kontrol edilmesinde yarar vardır. Çiftlik gübresinde tuz gibi zararlı unsurlar olabilir ya da dezenfeksiyonda kullanılan MethylBromide, Formalin gibi ilaçların tümü uçmamış olabilir. Bunun için basit bir test yapmakta yarar vardır. Harçtan bir miktar örnek alınarak kavanoza veya bir naylon torbaya konur, üzerine tere veya marul tohumu ekildikten sonra üzeri kapatılır. Harçta zararlı unsurlar yoksa 23 gün içinde tohumlar çimlenir. Böyle bir harç artık korkusuzca kullanılabilir.
Tohum ekimi 810 cm. derinlikteki taşınabilir boyutlardaki tahta kasalara yapılır, 40x60 cm. boyutlarındaki kasalar bu amaç için uygundur. Kasaların alt tahtaları suyu iyi sızdırması için biraz seyrek çakılmalıdır. Sterilize edilen harcın bir miktarı biraz ince elekten geçirilerek kasalar doldurulur. Baskı tahtası ile hafifçe bastırılır ve düzlenir. Domates, patlıcan, biber gibi şaşırtılması gereken sebze tohumları 0,51 cm. aralıklarla ekilir. Ekimden önce tohumun bir kavanoz içinde Captan'lı ilaçla sallanarak ilaçlanmasında yarar vardır. (45 gr. tohum için çakı ucu ile alınan az miktarda ilaç). 40x60 cm boyutlarındaki kasalara 45 gr. tohum yeterlidir. Böyle bir kasadan yaklaşık 15002000 adet fide elde edilebilir. Aksi halde, daha sık ekimlerde fideler çok zayıf çıkmaktadır. Ekimden sonra kasaların üzerine tohumlar görünmeyene kadar ince elenmiş harç serpilir, baskı tahtası ile hafifçe bastırıldıktan sonra sulama yapılır. Sulama suyunun 10 litresine silme bir kibrit kutusu kadar (810 gr.) Zinebli, Manebli veya Captanh ilaç karıştırmak yararlı olmaktadır. Kasalar sera içerisinde bir masa üzerine konulmalıdır. Böylece fare ve böcekler tohuma zarar veremezler. Ekimden sonra kasaların üzeri kağıt, cam yada plastik ile örtülür. Çimlenme başlayınca bu örtüler kaldırılır.
Hıyar, kabak, kavun ve fasulye gibi şaşırtılmayan tohumlar doğrudan olarak plastik torbalara ekilir.
4. Şaşırtma
Optimal çimlenme sıcaklıklarında, domates ekimden 1012, patlıcan ve biber 1520 gün sonra şaşırtmaya gelir. Domates fidelerinin en uygun şaşırtma zamanı kotiledon (= çim) yapraklarının tam olarak açıldığı ve yere paralel duruma geldiği zamandır, Patlıcan ve biberlerde ise, ilk gerçek yaprakların belirmeye başladığı zaman daha uygundur. Şaşırtmada ekim kasalarındaki fideciklerin seçimi çok önemlidir. Seçimde aranılan özellikler şunlardır:
— Kotiledon yapraklar, geniş, yere paralel, parlak yeşil ve üzerinde herhangi bir leke olmamalıdır.
— Kök ve gövdenin uzunluğu aşağı yukarı aynı olmalıdır.
— Kökler beyaz renkte olmalı ve üzerlerinde leke bulunma malıdır.
Şaşırtmada 15x15 cm. lif naylon torbalar en uygunudur, 11 m3 harçla 1200 adet bu torbalardan doldurulabilir. Başlangıçta l m2 fide alanına 100 adet torba yerleştirilebilir. Fideler büyüdükçe aralamada göz önüne alınarak da 100 adet torba için 2 m2 alan ayrılmalıdır.
Şaşırtma işleminden 23 gün önce harç doldurulmuş torbalar iyice sulanır ve harcın yerleşmesi sağlanır. Köklerin zedelenmeden çıkması için, ekim kasalarındaki fideler bir gün önceden sulanmalıdır. Fideleri gövdelerinden tutmayıp, kotiledon yapraklarından tutarak şaşırtma yapılmalıdır. Şaşırtmadan sonra süzgeçli kovalarla can suyu verilir. Bundan sonra bir kez de ilaçlı su ile sulamak yararlıdır, (l teneke suya silme bir kibrit kutusu kadar Zineb, Maneb veya Çaptan).
Şaşırtma sonbahar mevsiminde günün geç saatlerinde yapılmalı ve fidelik gölgelenmelidir. Fideliğin çevresi de kesinlikle açık olmalıdır. Fidelerin konduğu toprak zemin sürekli olarak nemli tutulmalıdır.
5. Fidelere Bakım İşleri
Sonbahar kültürü fidelerinin az, fakat sık sık sulanması önerilir. Fazla sulamalar fideleri çok çabuk ve ince yapılı geliştirir. Bazı durumlarda ölümlere neden olur.
ilkbahar ve tek ürün fide yetiştiriciliklerinde ise, sulamalar daha seyrek yapılmalıdır. Fazla sulamalar kökleri havasız bırakacağından ve soğuk tutacağından sakıncalıdır.
Fidelerin yaprakları birbirine değmeye başladığında, daha iyi ışıklanma ve hava dolaşımı için fideler arasında 510 cm. aralık kalacak şekilde aralama yapılmalıdır. Bu aralama işlemi, toprak zemine torba deliklerinden kök atan fidelerin köklerinin kopmasına ve daha pişkin yetişmelerine de yardımcı olmaktadır.
Fidelere 810 günde bir kez mantari hastalıklara karşı koruyucu olarak fungusidlerle ilaçlanmalıdır.
Virüs hastalığını bulaştırıcı, emici haşerelere karşı gerektiğinde insektisidlerle ilaçlamalar unutulmamalıdır.
Fidelerin yavaş ve cılız geliştiği durumlarda, besin maddesi yetersizliği olasılığına karşı % 0,2'lik 15-15-15'lik kompoze gübreli su ile (l teneke suya 2025 gr.) sulanmalıdır. Fidelerde belirgin azot noksanlığı belirtisi görülüyor ise aynı dozda Amonyum sülfat uygulaması yapılmalıdır.
Fide yetiştirme mevsimi ve sebze türüne göre, şaşırtmadan 48 hafta sonra fideler seraya dikim durumuna gelebilir.
Başarılı sera yetiştiriciliği her şeyden önce uygun çeşit tohum seçimi, kuvvetli ve sağlıklı fide üretimine bağlıdır. Bunun için de uygun fide harcı ve iklim koşullarına gereksinim vardır.
Fide harcında kullanılacak çiftlik gübresi en azından 23 ay önce (mümkünse daha önce) sağlanmalı, kuru ise nemlendirilerek fermantasyona bırakılmalıdır. Yeknesak bir fermantasyon için birkaç kez aktarılmalıdır. Yanmış gübre harç hazırlığından önce elenmelidir.
Uygun fide harcı oranı, çiftlik gübresi, toprak ve kumun kalitesine bağlı ise de, şu karışımlar önerilmektedir. 2 kısım çiftlik gübresi, 2 kısım orman toprağı, bir kısım dişli dere kumu. Veya 4 kısım çiftlik gübresi, 2 kısım bahçe toprağı, l kısım dişli dere kumu. Bu karışımların l m3 'üne 2 kg. Süper fosfat (% 18 lif) verilmelidir.
2. Fide Harcının Dezenfeksiyonu
Fide harcının yalnız uygun bir karışım olması yeterli değildir. Harç aynı zamanda mantari, bakteriyel hastalıklardan, nematod ve diğer zararlılarla bulaşık olmamalıdır. Bitkilerin hastalıklara en duyarlı olduğu devre tohumun çimlenme devresidir.
Harç dezenfeksiyonu için çeşitli uygulamalar arasında 2025 dakika bekletildiğinde tüm hastalık etmenleri ve ot tohumları öldürülebilmektedir. Ancak güç ve pahalı bir uygulamadır.
Kimyasal dezenfeksiyon buharlı kadar etkili olmamakla birlikte daha pratik ve ucuz bir yöntemdir. Bu amaçla MethylBromide, Formalin, Çaptan ve Thiram bileşimli fungusidler kullanılabilir.
MethylBromide uygulamasında 22,5 m3 harca l kutu yeterlidir. Harç 3040 cm. yükseklikte yayılır, üzerine polietilen örtülerek ilaçlanır. 2 gün sonra örtü kaldırılarak bir hafta havalandırılır. Bu zaman içinde harç 23 kez aktarılmalıdır.
Formalinle harç dezenfeksiyonunda, fide harcı 2530 cm. kalınlıkta yayılır. % 2 lik olarak hazırlanan formalinli sudan beher m2 ye 10 litre verilerek polietilenle kapatılır. 2 gün bekletildikten sonra 45 gün havalandırılır (Başka bir anlatımla l m3 harca 0,71,0 litre Formalin).
Bu uygulamalar yapılamıyorsa fide harcının Çaptan veya Thiramh toz fungusidlerle ilaçlanmasında yarar vardır, l m3 fide harcı için 300400 gr. ilaç Önerilir.
3. Tohum Ekimi
Dezenfekte edilmiş harcın kullanılmasından önce kontrol edilmesinde yarar vardır. Çiftlik gübresinde tuz gibi zararlı unsurlar olabilir ya da dezenfeksiyonda kullanılan MethylBromide, Formalin gibi ilaçların tümü uçmamış olabilir. Bunun için basit bir test yapmakta yarar vardır. Harçtan bir miktar örnek alınarak kavanoza veya bir naylon torbaya konur, üzerine tere veya marul tohumu ekildikten sonra üzeri kapatılır. Harçta zararlı unsurlar yoksa 23 gün içinde tohumlar çimlenir. Böyle bir harç artık korkusuzca kullanılabilir.
Tohum ekimi 810 cm. derinlikteki taşınabilir boyutlardaki tahta kasalara yapılır, 40x60 cm. boyutlarındaki kasalar bu amaç için uygundur. Kasaların alt tahtaları suyu iyi sızdırması için biraz seyrek çakılmalıdır. Sterilize edilen harcın bir miktarı biraz ince elekten geçirilerek kasalar doldurulur. Baskı tahtası ile hafifçe bastırılır ve düzlenir. Domates, patlıcan, biber gibi şaşırtılması gereken sebze tohumları 0,51 cm. aralıklarla ekilir. Ekimden önce tohumun bir kavanoz içinde Captan'lı ilaçla sallanarak ilaçlanmasında yarar vardır. (45 gr. tohum için çakı ucu ile alınan az miktarda ilaç). 40x60 cm boyutlarındaki kasalara 45 gr. tohum yeterlidir. Böyle bir kasadan yaklaşık 15002000 adet fide elde edilebilir. Aksi halde, daha sık ekimlerde fideler çok zayıf çıkmaktadır. Ekimden sonra kasaların üzerine tohumlar görünmeyene kadar ince elenmiş harç serpilir, baskı tahtası ile hafifçe bastırıldıktan sonra sulama yapılır. Sulama suyunun 10 litresine silme bir kibrit kutusu kadar (810 gr.) Zinebli, Manebli veya Captanh ilaç karıştırmak yararlı olmaktadır. Kasalar sera içerisinde bir masa üzerine konulmalıdır. Böylece fare ve böcekler tohuma zarar veremezler. Ekimden sonra kasaların üzeri kağıt, cam yada plastik ile örtülür. Çimlenme başlayınca bu örtüler kaldırılır.
Hıyar, kabak, kavun ve fasulye gibi şaşırtılmayan tohumlar doğrudan olarak plastik torbalara ekilir.
4. Şaşırtma
Optimal çimlenme sıcaklıklarında, domates ekimden 1012, patlıcan ve biber 1520 gün sonra şaşırtmaya gelir. Domates fidelerinin en uygun şaşırtma zamanı kotiledon (= çim) yapraklarının tam olarak açıldığı ve yere paralel duruma geldiği zamandır, Patlıcan ve biberlerde ise, ilk gerçek yaprakların belirmeye başladığı zaman daha uygundur. Şaşırtmada ekim kasalarındaki fideciklerin seçimi çok önemlidir. Seçimde aranılan özellikler şunlardır:
— Kotiledon yapraklar, geniş, yere paralel, parlak yeşil ve üzerinde herhangi bir leke olmamalıdır.
— Kök ve gövdenin uzunluğu aşağı yukarı aynı olmalıdır.
— Kökler beyaz renkte olmalı ve üzerlerinde leke bulunma malıdır.
Şaşırtmada 15x15 cm. lif naylon torbalar en uygunudur, 11 m3 harçla 1200 adet bu torbalardan doldurulabilir. Başlangıçta l m2 fide alanına 100 adet torba yerleştirilebilir. Fideler büyüdükçe aralamada göz önüne alınarak da 100 adet torba için 2 m2 alan ayrılmalıdır.
Şaşırtma işleminden 23 gün önce harç doldurulmuş torbalar iyice sulanır ve harcın yerleşmesi sağlanır. Köklerin zedelenmeden çıkması için, ekim kasalarındaki fideler bir gün önceden sulanmalıdır. Fideleri gövdelerinden tutmayıp, kotiledon yapraklarından tutarak şaşırtma yapılmalıdır. Şaşırtmadan sonra süzgeçli kovalarla can suyu verilir. Bundan sonra bir kez de ilaçlı su ile sulamak yararlıdır, (l teneke suya silme bir kibrit kutusu kadar Zineb, Maneb veya Çaptan).
Şaşırtma sonbahar mevsiminde günün geç saatlerinde yapılmalı ve fidelik gölgelenmelidir. Fideliğin çevresi de kesinlikle açık olmalıdır. Fidelerin konduğu toprak zemin sürekli olarak nemli tutulmalıdır.
5. Fidelere Bakım İşleri
Sonbahar kültürü fidelerinin az, fakat sık sık sulanması önerilir. Fazla sulamalar fideleri çok çabuk ve ince yapılı geliştirir. Bazı durumlarda ölümlere neden olur.
ilkbahar ve tek ürün fide yetiştiriciliklerinde ise, sulamalar daha seyrek yapılmalıdır. Fazla sulamalar kökleri havasız bırakacağından ve soğuk tutacağından sakıncalıdır.
Fidelerin yaprakları birbirine değmeye başladığında, daha iyi ışıklanma ve hava dolaşımı için fideler arasında 510 cm. aralık kalacak şekilde aralama yapılmalıdır. Bu aralama işlemi, toprak zemine torba deliklerinden kök atan fidelerin köklerinin kopmasına ve daha pişkin yetişmelerine de yardımcı olmaktadır.
Fidelere 810 günde bir kez mantari hastalıklara karşı koruyucu olarak fungusidlerle ilaçlanmalıdır.
Virüs hastalığını bulaştırıcı, emici haşerelere karşı gerektiğinde insektisidlerle ilaçlamalar unutulmamalıdır.
Fidelerin yavaş ve cılız geliştiği durumlarda, besin maddesi yetersizliği olasılığına karşı % 0,2'lik 15-15-15'lik kompoze gübreli su ile (l teneke suya 2025 gr.) sulanmalıdır. Fidelerde belirgin azot noksanlığı belirtisi görülüyor ise aynı dozda Amonyum sülfat uygulaması yapılmalıdır.
Fide yetiştirme mevsimi ve sebze türüne göre, şaşırtmadan 48 hafta sonra fideler seraya dikim durumuna gelebilir.