Mr.Muhendis
30.01.2010, 13:46
Yeryüzünde mevcut her canlı, mutlaka birbirleri ve çevrenin diğer etkileriyle birlikte yaşamak zorundadır. (Besin zinciri ve iklim) Işığın ulaşabildiği deniz tabanından 4 mevsim kar ve buz ile kaplı olmayan yüksek dağların zirvesine kadar her sahada yaşayan her canlı türü yukarıda belirtilen etkenlere bağımlıdır. Örneğin bir çam türü mutlaka bulunduğu habitattaki baştaki klimatik faktörler, toprak, flora ve fauna ile karşılıklı etkileşim halinde bir bütünlük oluşturarak varlığını sürdürebilir. Oysa bu çam ağacı orman zonunda bir araya geldiğinde hayat ilişkileri daha da kompleks hale gelir. Çünkü 200 ağacın birbirinden çok uzakta bireysel olarak yaşamasıyla, bir arada toplu bulunmaları arasında çok önemli adaptasyon farkları vardır. Çünkü güneşten alacağı ışığın şiddeti ve süresi, CO2 asimilasyonu, rüzgarla temas, zemin toprağının hareketi, ısınma şekli ve süresi, rutubet durumu ile kar tutma ve süresi gibi önemli etkenler değişiktir. O zaman bu koşullara uyabilen çeşitli bitki ve hayvan türleri bir araya gelecektir. Böylece toprağın besin durumu ve bu çamların beslenmesi tek tek yaşamasından çok daha farklı olacaktır. Demek ki canlıların tek başına yaşamlarıyla, toplu yaşamlarındaki ekolojik ilişkilerin amacı ve yöntemi çok farklı olduğundan bunların bilimsel araştırması çeşitli ekoloji dalları tarafından yapılmalıdır. Çünkü burada gittikçe karmaşık hale geçen organizasyon basamağı ve sistemler merdiveni oluşur. Ancak bunların tamamı biyosfer içinde olur. Zaten biyosfer:
Atomlar, Moleküller, Protoplazma, Hücre, Doku, Organ, Organ Sistemleri, Organizma, Populasyon ve toplumlar, Komünite ve biyomlar, Ekosistemler, Biyosfer(Ekosfer,çevre)
1) Ot (bireysel) Ekoloji:
Bir canlı cemiyeti ve onun çevresi hakkında bilgi edinmek için önce o cemiyetle yaşayan tüm türleri birey olarak iyi tanımak gerekir(vadinin ekolojisi,hayvanların biyolojisi,ovanın çevresi olur).Örneğin bir habitatta yaşayan belli bir cemiyetteki farklı türlerin bu küçük biyosfere karşı ne gibi tepkileri vardır(Bulunduğu ortamda iş yapmıyorsa orada yaşayamaz.Aldığından çok verenler bitkiler, alıpta hiç vermeyen insan,aldığı verdiğine eşit olan fil ve akbaba gibi canlılar)? Bunların gölge,güneş, toprak pH’sı,donma ve kuraklığa karşı davranışları nasıldır? Ne şekilde yayılıyorlar ve adaptasyon için mikroklimada hangi değişiklikleri yapıyor(İklime göre çiçek,yaprak ve meyve oluşum ilişkilerini düzenleyerek adaptasyonunu sağlıyor)? Ayrıca habitat içerisinde edinilen niş habitat açısından önemi nedir(Kökler rekabete girer,açık kalan yerlerde güneş bitkileri ve bu bitkileri yiyen böcekler yaşar)? Gibi bireyler hakkında bu şekilde ayrıntılı bilgiyi ortaya koyan bilim dalıdır. Örneğin bir habitata hakim olan türün belli aralıklarla 10 tane bireyin üzerinde yapılan ya anatomik ya fizyolojik araştırma sonuçu o habitatın geleceği hakkında kesin bilgiler verir.Diyelim ki hakim tür kızıl çamdır.Kızıl çamın 10 bireyi üzerinde her yıl hücre öz suyu yoğunluğu ölçülürse 10 yıl içerisinde elde edilen sonuç o ekosistemin tümünü ilgilendiren geleceği belirler. Ot ekoloji bir tür ile yapılan çalışmaları kapsamaktadır.Ot ekolojik çalışmalarda bireyin doğal ya da kültürel ortamlarıyla olan ilişkileri de ortaya konulur.Bunu için yapılacak tek şey ya farklı doğa kültürü yaşan aynı türlerin bireylerinde görülen (Antakya’da olduğu gibi parktaki ve ormandaki aynı türün farklı bireyleri üzerinde yapılacak çalışmalarda ortam anlaşılır) anatomik,f izyonomik (morfolojik), fizyolojik ve davranış farklılıklarının ortaya konulması yeterlidir.Çünkü ortamlar iklim,toprak koşulları ve töleransla ilişkileri farklı olduğu için,bu etkilere göre ekolojik ortama biyolojik dinanizm göstermelidir.Buna göre ot ekolojinin asıl konusu birey biyolojisi, yöntemi de bunların habitatlarındaki kontrol ve gözlemlerle elde edilen bilgilerin laboratuarda değerlendirilmesidir.
2) Sinekoloji:
Toplum ekolojisi olup buradaki toplum cemiyet kabul edilerek araştırılıyor.Cemiyet oluşumu çeşitli bitki türlerinin süksesyonu ile belli habitatlarda vejetasyonu meydana getirmesiyle başlar. Bilindiği gibi ortamlar sahip oldukları ekolojik koşulların farklılıkları nedeniyle çeşitlilik gösterir.O yüzden vejetasyon doğal olarak farklı yapı,faaliyet ve belli kurallara göre homojen olarak gruplara ayrılır. Hayvanlarda besin için bitkileri takip ettiği için kurulan cemiyet bölge,alan ve habitatların ekolojik koşullarına göre farklı olacaktır.Buradaki esas canlıların ekolojik istekleri değil o istekleri karşılayan ortamın ekolojik koşullarındır.Çünkü ekolojik istekler birbirinden farklı olduğu gibi bir çok değişik faktöre karşıda ekolojik istek vardır.Bazı türler 25oC sıcaklı yeterlidir.Bazı türler 25oC sıcaklı ile atmosferde %60’tan aşağı inmeyen bir nem gereklidir.Yine bazı türler bu ikisinin yanı sıra toprağın daima tarla kapasitesine sahip olmasını ve havanın rüzgarlı olmamasını ekleyerek 4 faktöre istek duyarlar.İşte yer yüzünde bu isteklerim doğrultusunda özelliğe sahip ortamların sayısı oldukça azdır.O nedenle canlılar kendi isteklerinde taviz vererek adaptasyon sağlamalıdır(tölerans).Ancak her canlının töleransı farklı olup farklı yerlere yerleşecekleri için habitat çeşitliliğinin artmasına neden olur.Sinekoloji içinde beklide en güç olay farklı cemiyetleri aynı yerde ve aynı cemiyetlerin farklı yerde görmektir.
Ortamlar hiçbir zaman birbirinin aynısı olmayıp benzer veya çok benzer olabilir.Ekolojik koşullarda en küçük bir değişiklik cemiyetin farklılığına neden olabilir.Sinekoloji cemiyetlerdeki hem canlıların çevreyle olan ilişkilerini hem de kendi aralarındaki ilişkileri incelediği için buradaki canlıların ekolojik istekleri,tölerans ve rekabet güçlerini ortaya koymayı amaçlamıştır.Buradaki sonucun her bakımdan türler arasında benzer olacağı ancak benzerlik derecelerinin değişebileceği beklenen sonuçtur. Çünkü ortam koşullarının etkileri de tüm türler üzerinde aynı derecede olmalıdır.Fakat etkileme dereceleri farklı olabilir.Örneğin ortam suyunun ve toprağının özellikleri,bunlara etki edenler ve etki şekilleri,ortamdaki değişimlerin tüm bireylere yansıması durumları,ortama gelen ışık enerjisi ile ortamda ısıya dönüşen bu enerjinin eşit ya da eşitsizliği ve türleri etkileme dereceleri ışığın,sıcaklığın,rüzgarın toprak ya da su örneklerinin analizinden elde edilen faktörleri,türleri topluca etkileme dereceleri,kısaca toplumun yapı ve özelliklerini bir arada inceler.Sinekolojinin asıl konusu da kommunite ve ekosistemlerdir.Fakat yukarıda sayıldığı yöntemi çok yönlüdür.
3) Populasyon Ekolojisi:
Her ne kadarda sinekolojinin bir dalı gibi görünsede sinekolojiekosistem ve komminiteleri topluca ele alır.Populasyonlarda bu büyük yaşam ortamının üyesi olduğu için ayırmadan birlikte ele alır.Örneğin bir ormandaki Sinüzyaların(yosun-mantar-yarıçalı-çalı-ağaç katmanlarından her birine verilen isimdir)her biri populasyondur.Bir karınca cemiyeti ve arı kovanındaki bireylerin tümüde aynı şekilde bir populasyondur.Fakat bunlar çok özel yapılı olmalarına rağmen ekosistemin tamamıyla ele alınır.Oysa Populasyon ekolojisi özel olarak Populasyon cemiyetinin yapısını,gelişimini,nüfus artışının hızını,cemiyetin erkeğini kızını,değişimini,davranışını ve bunları etkileyen çevre koşullarını inceler. Populasyon ekolojisinin asıl konusu da habitat ve niş çalışmaları ile istatistiksel yöntemdir.Sonuç olarak ekolojik araştırmalar otekolojide aynı ya da farklı ortam koşullarının bir türün bireylerine tek tek etkisini, Populasyon ekolojisinde aynı ya da farklı ortam koşullarının bir türün tüm bireylerine etkisini, Sinekolojide aynı ya da farklı ortam koşularını çeşitli türlerden cemiyetin tümüne etkisini inceler.
Atomlar, Moleküller, Protoplazma, Hücre, Doku, Organ, Organ Sistemleri, Organizma, Populasyon ve toplumlar, Komünite ve biyomlar, Ekosistemler, Biyosfer(Ekosfer,çevre)
1) Ot (bireysel) Ekoloji:
Bir canlı cemiyeti ve onun çevresi hakkında bilgi edinmek için önce o cemiyetle yaşayan tüm türleri birey olarak iyi tanımak gerekir(vadinin ekolojisi,hayvanların biyolojisi,ovanın çevresi olur).Örneğin bir habitatta yaşayan belli bir cemiyetteki farklı türlerin bu küçük biyosfere karşı ne gibi tepkileri vardır(Bulunduğu ortamda iş yapmıyorsa orada yaşayamaz.Aldığından çok verenler bitkiler, alıpta hiç vermeyen insan,aldığı verdiğine eşit olan fil ve akbaba gibi canlılar)? Bunların gölge,güneş, toprak pH’sı,donma ve kuraklığa karşı davranışları nasıldır? Ne şekilde yayılıyorlar ve adaptasyon için mikroklimada hangi değişiklikleri yapıyor(İklime göre çiçek,yaprak ve meyve oluşum ilişkilerini düzenleyerek adaptasyonunu sağlıyor)? Ayrıca habitat içerisinde edinilen niş habitat açısından önemi nedir(Kökler rekabete girer,açık kalan yerlerde güneş bitkileri ve bu bitkileri yiyen böcekler yaşar)? Gibi bireyler hakkında bu şekilde ayrıntılı bilgiyi ortaya koyan bilim dalıdır. Örneğin bir habitata hakim olan türün belli aralıklarla 10 tane bireyin üzerinde yapılan ya anatomik ya fizyolojik araştırma sonuçu o habitatın geleceği hakkında kesin bilgiler verir.Diyelim ki hakim tür kızıl çamdır.Kızıl çamın 10 bireyi üzerinde her yıl hücre öz suyu yoğunluğu ölçülürse 10 yıl içerisinde elde edilen sonuç o ekosistemin tümünü ilgilendiren geleceği belirler. Ot ekoloji bir tür ile yapılan çalışmaları kapsamaktadır.Ot ekolojik çalışmalarda bireyin doğal ya da kültürel ortamlarıyla olan ilişkileri de ortaya konulur.Bunu için yapılacak tek şey ya farklı doğa kültürü yaşan aynı türlerin bireylerinde görülen (Antakya’da olduğu gibi parktaki ve ormandaki aynı türün farklı bireyleri üzerinde yapılacak çalışmalarda ortam anlaşılır) anatomik,f izyonomik (morfolojik), fizyolojik ve davranış farklılıklarının ortaya konulması yeterlidir.Çünkü ortamlar iklim,toprak koşulları ve töleransla ilişkileri farklı olduğu için,bu etkilere göre ekolojik ortama biyolojik dinanizm göstermelidir.Buna göre ot ekolojinin asıl konusu birey biyolojisi, yöntemi de bunların habitatlarındaki kontrol ve gözlemlerle elde edilen bilgilerin laboratuarda değerlendirilmesidir.
2) Sinekoloji:
Toplum ekolojisi olup buradaki toplum cemiyet kabul edilerek araştırılıyor.Cemiyet oluşumu çeşitli bitki türlerinin süksesyonu ile belli habitatlarda vejetasyonu meydana getirmesiyle başlar. Bilindiği gibi ortamlar sahip oldukları ekolojik koşulların farklılıkları nedeniyle çeşitlilik gösterir.O yüzden vejetasyon doğal olarak farklı yapı,faaliyet ve belli kurallara göre homojen olarak gruplara ayrılır. Hayvanlarda besin için bitkileri takip ettiği için kurulan cemiyet bölge,alan ve habitatların ekolojik koşullarına göre farklı olacaktır.Buradaki esas canlıların ekolojik istekleri değil o istekleri karşılayan ortamın ekolojik koşullarındır.Çünkü ekolojik istekler birbirinden farklı olduğu gibi bir çok değişik faktöre karşıda ekolojik istek vardır.Bazı türler 25oC sıcaklı yeterlidir.Bazı türler 25oC sıcaklı ile atmosferde %60’tan aşağı inmeyen bir nem gereklidir.Yine bazı türler bu ikisinin yanı sıra toprağın daima tarla kapasitesine sahip olmasını ve havanın rüzgarlı olmamasını ekleyerek 4 faktöre istek duyarlar.İşte yer yüzünde bu isteklerim doğrultusunda özelliğe sahip ortamların sayısı oldukça azdır.O nedenle canlılar kendi isteklerinde taviz vererek adaptasyon sağlamalıdır(tölerans).Ancak her canlının töleransı farklı olup farklı yerlere yerleşecekleri için habitat çeşitliliğinin artmasına neden olur.Sinekoloji içinde beklide en güç olay farklı cemiyetleri aynı yerde ve aynı cemiyetlerin farklı yerde görmektir.
Ortamlar hiçbir zaman birbirinin aynısı olmayıp benzer veya çok benzer olabilir.Ekolojik koşullarda en küçük bir değişiklik cemiyetin farklılığına neden olabilir.Sinekoloji cemiyetlerdeki hem canlıların çevreyle olan ilişkilerini hem de kendi aralarındaki ilişkileri incelediği için buradaki canlıların ekolojik istekleri,tölerans ve rekabet güçlerini ortaya koymayı amaçlamıştır.Buradaki sonucun her bakımdan türler arasında benzer olacağı ancak benzerlik derecelerinin değişebileceği beklenen sonuçtur. Çünkü ortam koşullarının etkileri de tüm türler üzerinde aynı derecede olmalıdır.Fakat etkileme dereceleri farklı olabilir.Örneğin ortam suyunun ve toprağının özellikleri,bunlara etki edenler ve etki şekilleri,ortamdaki değişimlerin tüm bireylere yansıması durumları,ortama gelen ışık enerjisi ile ortamda ısıya dönüşen bu enerjinin eşit ya da eşitsizliği ve türleri etkileme dereceleri ışığın,sıcaklığın,rüzgarın toprak ya da su örneklerinin analizinden elde edilen faktörleri,türleri topluca etkileme dereceleri,kısaca toplumun yapı ve özelliklerini bir arada inceler.Sinekolojinin asıl konusu da kommunite ve ekosistemlerdir.Fakat yukarıda sayıldığı yöntemi çok yönlüdür.
3) Populasyon Ekolojisi:
Her ne kadarda sinekolojinin bir dalı gibi görünsede sinekolojiekosistem ve komminiteleri topluca ele alır.Populasyonlarda bu büyük yaşam ortamının üyesi olduğu için ayırmadan birlikte ele alır.Örneğin bir ormandaki Sinüzyaların(yosun-mantar-yarıçalı-çalı-ağaç katmanlarından her birine verilen isimdir)her biri populasyondur.Bir karınca cemiyeti ve arı kovanındaki bireylerin tümüde aynı şekilde bir populasyondur.Fakat bunlar çok özel yapılı olmalarına rağmen ekosistemin tamamıyla ele alınır.Oysa Populasyon ekolojisi özel olarak Populasyon cemiyetinin yapısını,gelişimini,nüfus artışının hızını,cemiyetin erkeğini kızını,değişimini,davranışını ve bunları etkileyen çevre koşullarını inceler. Populasyon ekolojisinin asıl konusu da habitat ve niş çalışmaları ile istatistiksel yöntemdir.Sonuç olarak ekolojik araştırmalar otekolojide aynı ya da farklı ortam koşullarının bir türün bireylerine tek tek etkisini, Populasyon ekolojisinde aynı ya da farklı ortam koşullarının bir türün tüm bireylerine etkisini, Sinekolojide aynı ya da farklı ortam koşularını çeşitli türlerden cemiyetin tümüne etkisini inceler.