Mr.Muhendis
23.12.2009, 16:14
Çilek yetiştiriciliğinde en yaygın ve en kolay fide üretim yöntemidir. Vejetatif bir çoğaltma yöntemi olup kısa zamanda çok sayıda fide üretmeye elverişli özelliğe sahiptir. Ana bitki üzerinde yaprak koltuklarındaki tomurcukların uzun gün ve sıcak hava şartlarında kol a (stolon) dönüşmesiyle gerçekleşir. Kol (stolon), çilek bitkisinin boğazındaki bir yaprak koltuğundaki tomurcuğun yüksek sıcaklık ve uzun gün şartlarında gelişen, toprak yüzeyine yatık olarak büyüyen ve boğumlarının her birinde yeni bir bitki meydana getiren özelleşmiş bir gövdedir.
Kollar üzerindeki ilk boğumlar uyur haldedir. Sonraki boğumlardan fideler meydana gelir. İlk boğumdan, sonraki boğumlar zarar gördüğünde, ikincil kol oluşumu gerçekleşir. Boğumların toprakla temas ettikleri bölgeden kök taslakları oluşur. Kökler ilk çıktıklarında sert kazık gibidirler. Bu safhada suya bağlı olmadan kök çıkışı gerçekleşir. Ancak daha sonraki gelişme topraktaki nem bağlı olarak sürer.
Fide üretimi amacıyla kurulan bahçede kesinlikle meyve üretimi gerçekleştirilmemelidir. Meyve üretilen bahçelerden de fide alınmamalıdır. Böyle durumlarda fide kalitesinde düşüşler ortaya çıkacaktır. Bunun yanı sıra meyve kalitesi ve sonraki yılın veriminde düşüşler kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca meyve üretilen bahçelerdeki hastalık ve zararlıların bir başka bahçeye taşınması da sağlanır. Halbuki bir fidelikten beklenen en önemli fayda hastalıksız ve kaliteli fide elde etmektir.
Fide üretimi amacıyla kullanılacak bahçe önceden güzelce sürülerek tırmıklanmalıdır. Arazi mutlaka hastalık, zararlı ve yabancı otlara karşı sterilizasyon işlemi yapılmalıdır. Bu amaçla metil bromid (methyl bromide), klorpikrin (chloropicrin) gibi bazı fumigantlar kullanılmaktadır. Ancak çevre ve insan sağlığı için getirdiği riskler nedeniyle artık pek önerilmemektedir. Bunun yerine toprağın buharla sterilizasyonu önerilmektedir. Ancak büyük alanlarda bunun yapılması büyük zorluklar içermektedir. Toprak solarizasyonu uygulaması son zamanlarda sürdürülebilir tarım açısından önem kazanmış bir uygulamadır. Bu sayede güneş enerjisi kullanarak toprak sterilizasyonu yapılabilmektedir. Bunun zehirli yan etkileri de bulunmamaktadır. Ancak büyük alanlarda uygulama zorluğu içermektedir. Toprağın organik maddece zenginleştirilmesi fide verimliliği üzerine etkili olur. Hafif kumlu süzek topraklarda fidelerin kök gelişimi çok iyi olur. Bu yüzden fide üretimi amacıyla arazi belirlerken hafif kumlu, süzek ve organik maddece zengin toprakların dikkate alınması faydalı olacaktır. Ana bitkiler düz arazi üzerine dikilebileceği gibi yaklaşık 20-30 cm lik yüksekliğe sahip sırtlar hazırlanarak sırtların üzerine de dikim yapılabilir. Sırtların her iki yanına kollar uzatılarak fidelerin rahat gelişmeleri temin edilir. Bitkiler yaklaşık 50 cm ya da 75 cm lik aralıklarla dikilebilir. Sıra arası 50-75 cm tutulabileceği gibi fidelerin daha iyi gelişimini sağlamak amacıyla 1 m ya da 1.5 m de yapılabilir. Şayet aralarda traktörün çalışması isteniyorsa bu aralık arttırılabilir. Böyle durumlarda ana bitkiler arasındaki mesafe 25-30 cm ye kadar kısaltılabilir. Mümkünse yağmurlama sulama yapılmalıdır. Fide üretim bahçelerinde yağmurlama en iyi sulama yöntemidir. Gerek görülürse sulama suyuna besin maddeleri eklenerek bitkilerin beslenmesi sağlanabilir. Bahçede kollar uzadıkça homojen bir şekilde dağılmaları sağlanır. Düzenli aralıklarla bahçe gezilerek kolların elle düzeltilmesi gerekir. Bu çalışmaya kollardaki fidelerin kök oluşturmaya başlamasıyla son verilir. Bahçe de çiçek oluştuğunda, çiçek salkımları dipten itibaren kesilmeli yada tırnak ucuyla kopartılmalıdır. Fideler geliştikten sonra kürek kullanılarak söküm işlemine başlanır. Söküm işleminde ana bitkilere zarar verilmez. Sadece kol bitkiler sökülür. Söküm zamanı sıcak bölgelerde (Akdeniz şartlarında) Aralık, Ocak ayına sarkabilir. Yüksek ve serin bölgelerde ise söküm işlemi ya Ekim sonu ile Kasım ayı içersinde yapılabileceği gibi, ilkbahar gelişme döneminin başlangıcında da yapılabilir. Fideler sökümden sonra frigo fide haline getirmek üzere soğuk hava depolarına kaldırılacaksa sonbahar döneminde söküm bitirilmelidir. Sıcak bölgelerde bu işlem kış aylarının ortalarına kadar sarkabilir.
İyi gelişen bir çilek bahçesinden ana bitki başına 100-150 adet yavru bitki elde edilebilir. Bu sayı bakım şartlarına ve üretim alanının rakımına göre değişebilir. Genel olarak deniz seviyesine yakın ve sıcak bölgelerde bu miktar artarken, yüksek yerlere ve kuzeye doğru gidildikçe azalış göze çarpar. Yüksek rakımlı bölgelerde soğuk gece sıcaklığı ve kısa gün uzunluğu bitki gelişimini azaltır. Ancak böyle yerlerde üretilen fideler ova koşullarında iri ve verimli bitkilere dönüşürler. Aynı zamanda erkencilik amacıyla bu fidelerin önemi vardır. Yüksek bölgelerde üretilen fideler çiçek tomurcuklarını daha erken oluşturmaları ve üşüme ihtiyaçlarını karşılamış olmaları nedeniyle ova koşullarında, özellikle tünel altında ve seralarda, erkenci ürün elde etmek üzere kullanılmaktadır.
alıntıdır.
Kollar üzerindeki ilk boğumlar uyur haldedir. Sonraki boğumlardan fideler meydana gelir. İlk boğumdan, sonraki boğumlar zarar gördüğünde, ikincil kol oluşumu gerçekleşir. Boğumların toprakla temas ettikleri bölgeden kök taslakları oluşur. Kökler ilk çıktıklarında sert kazık gibidirler. Bu safhada suya bağlı olmadan kök çıkışı gerçekleşir. Ancak daha sonraki gelişme topraktaki nem bağlı olarak sürer.
Fide üretimi amacıyla kurulan bahçede kesinlikle meyve üretimi gerçekleştirilmemelidir. Meyve üretilen bahçelerden de fide alınmamalıdır. Böyle durumlarda fide kalitesinde düşüşler ortaya çıkacaktır. Bunun yanı sıra meyve kalitesi ve sonraki yılın veriminde düşüşler kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca meyve üretilen bahçelerdeki hastalık ve zararlıların bir başka bahçeye taşınması da sağlanır. Halbuki bir fidelikten beklenen en önemli fayda hastalıksız ve kaliteli fide elde etmektir.
Fide üretimi amacıyla kullanılacak bahçe önceden güzelce sürülerek tırmıklanmalıdır. Arazi mutlaka hastalık, zararlı ve yabancı otlara karşı sterilizasyon işlemi yapılmalıdır. Bu amaçla metil bromid (methyl bromide), klorpikrin (chloropicrin) gibi bazı fumigantlar kullanılmaktadır. Ancak çevre ve insan sağlığı için getirdiği riskler nedeniyle artık pek önerilmemektedir. Bunun yerine toprağın buharla sterilizasyonu önerilmektedir. Ancak büyük alanlarda bunun yapılması büyük zorluklar içermektedir. Toprak solarizasyonu uygulaması son zamanlarda sürdürülebilir tarım açısından önem kazanmış bir uygulamadır. Bu sayede güneş enerjisi kullanarak toprak sterilizasyonu yapılabilmektedir. Bunun zehirli yan etkileri de bulunmamaktadır. Ancak büyük alanlarda uygulama zorluğu içermektedir. Toprağın organik maddece zenginleştirilmesi fide verimliliği üzerine etkili olur. Hafif kumlu süzek topraklarda fidelerin kök gelişimi çok iyi olur. Bu yüzden fide üretimi amacıyla arazi belirlerken hafif kumlu, süzek ve organik maddece zengin toprakların dikkate alınması faydalı olacaktır. Ana bitkiler düz arazi üzerine dikilebileceği gibi yaklaşık 20-30 cm lik yüksekliğe sahip sırtlar hazırlanarak sırtların üzerine de dikim yapılabilir. Sırtların her iki yanına kollar uzatılarak fidelerin rahat gelişmeleri temin edilir. Bitkiler yaklaşık 50 cm ya da 75 cm lik aralıklarla dikilebilir. Sıra arası 50-75 cm tutulabileceği gibi fidelerin daha iyi gelişimini sağlamak amacıyla 1 m ya da 1.5 m de yapılabilir. Şayet aralarda traktörün çalışması isteniyorsa bu aralık arttırılabilir. Böyle durumlarda ana bitkiler arasındaki mesafe 25-30 cm ye kadar kısaltılabilir. Mümkünse yağmurlama sulama yapılmalıdır. Fide üretim bahçelerinde yağmurlama en iyi sulama yöntemidir. Gerek görülürse sulama suyuna besin maddeleri eklenerek bitkilerin beslenmesi sağlanabilir. Bahçede kollar uzadıkça homojen bir şekilde dağılmaları sağlanır. Düzenli aralıklarla bahçe gezilerek kolların elle düzeltilmesi gerekir. Bu çalışmaya kollardaki fidelerin kök oluşturmaya başlamasıyla son verilir. Bahçe de çiçek oluştuğunda, çiçek salkımları dipten itibaren kesilmeli yada tırnak ucuyla kopartılmalıdır. Fideler geliştikten sonra kürek kullanılarak söküm işlemine başlanır. Söküm işleminde ana bitkilere zarar verilmez. Sadece kol bitkiler sökülür. Söküm zamanı sıcak bölgelerde (Akdeniz şartlarında) Aralık, Ocak ayına sarkabilir. Yüksek ve serin bölgelerde ise söküm işlemi ya Ekim sonu ile Kasım ayı içersinde yapılabileceği gibi, ilkbahar gelişme döneminin başlangıcında da yapılabilir. Fideler sökümden sonra frigo fide haline getirmek üzere soğuk hava depolarına kaldırılacaksa sonbahar döneminde söküm bitirilmelidir. Sıcak bölgelerde bu işlem kış aylarının ortalarına kadar sarkabilir.
İyi gelişen bir çilek bahçesinden ana bitki başına 100-150 adet yavru bitki elde edilebilir. Bu sayı bakım şartlarına ve üretim alanının rakımına göre değişebilir. Genel olarak deniz seviyesine yakın ve sıcak bölgelerde bu miktar artarken, yüksek yerlere ve kuzeye doğru gidildikçe azalış göze çarpar. Yüksek rakımlı bölgelerde soğuk gece sıcaklığı ve kısa gün uzunluğu bitki gelişimini azaltır. Ancak böyle yerlerde üretilen fideler ova koşullarında iri ve verimli bitkilere dönüşürler. Aynı zamanda erkencilik amacıyla bu fidelerin önemi vardır. Yüksek bölgelerde üretilen fideler çiçek tomurcuklarını daha erken oluşturmaları ve üşüme ihtiyaçlarını karşılamış olmaları nedeniyle ova koşullarında, özellikle tünel altında ve seralarda, erkenci ürün elde etmek üzere kullanılmaktadır.
alıntıdır.