PDA

Orijinalini görmek için tıklayınız : Silaj Makineleri - Silaj Yapma Makineleri


Mr.Muhendis
21.12.2009, 16:30
Silaj, suca zengin yemlerin oksijensiz ortamda bırakılarak süt asidi bakterilerinin etkisi ile fermantasyona uğratılması sonucu elde edilen bir yemdir. Kısaca yeşil yemlerin turşulaştırılmasına silaj denir. Hayvanların yediği her türlü otlar ve yem bitkilerinin biçilip parçalanarak, hava ile temasının kesilmesi sonucu besin değerinde hiçbir kayıp vermeden, hatta fermantasyon (turşulaşma) sırasında besin değerini atırarak, yeşil yemlerin bulunmadığı mevsimlerde kullanılmak üzere saklanmasına silolama, siloda saklanan yemlere de silaj denir.
Burada asıl olan; her türlü suca zengin kaba yemin havasız ortam koşullarında süt asidi bakterileri fermantasyonuna uğratılmasıdır. Bu işlem sonucu elde edilen yem genelde yapıldığı başlangıç yeminin adı ile bilinir. Örneğin; Mısır silajı, yonca silajı, şekerpancarı yaprağı silajı, ot silajı vs. gibi.

Türkiye’ de silaj daha çok mısır ve baklagillerden( en fazla yonca, fiğ, korunga) yapılmaktadır. Ancak şeker pancarı ve yaprakları, baklagil-hububat karışımı (fiğ+arpa, fiğ+buğday) sorgum ve az miktarda çayır ot da silaj yapımında kullanılmaktadır. Silaj katkı maddeleri olarak da öğütülmüş arpa veya mısır, buğday kepeği, melas, kurutulmuş şeker pancarı posası, üre ve tuz kullanılmaktadır.

A) SİLAJIN YAPILMASI

a) Silo yapımı için gerekli araç ve malzemeler:

Silaj yapılacak yem bitkisi (mısır, sorgum, yonca, fiğ, çayır otu vs.)
6-8 metre eninde ve yeterli uzunlukta naylon örtü malzemesi,
Toprak zemine sermek üzere sap-saman
Naylon örtü malzemesinin üzerine örtmek için toprak veya eski otomobil lastikleri,
Silaj makinesi (kendi yürür veya çekilir tip silaj makinesi)
Traktör (biçme, taşıma ve sıkıştırma işlemi için)
Katkı maddeleri (Özellikle baklagil yem bitkileri için)


b) Silo alanının hazırlanması
Yaklaşık 4-5 metre genişlikte, yeterli uzunlukta ve % 1-2 eğimli olacak şekilde belirlenen silo alanı temizlenir, düzeltilir, zemin yumuşak ise sıkıştırılır. Bu şekilde hazırlanan zemin üzerine 10-15 cm. kalınlıkta sap-saman serilir.
c) Silonun doldurulması
Silaj makinesi ile biçilip parçalanmış olan mısır veya diğer yem bitkileri silo alanına 15-20 cm kalınlıkta serilir. Şayet koçansız hasıl mısırdan silaj yapılacak ise üzerine 30-40 kg/ton hesabı ile hububat kırması serpilir. Koçanlı mısırda ise buna gerek yoktur. Zira koçanlı mısırda zaten ton başına 200-400 kg hamur olumunda mısır tanesi bulunduğundan ayrıca ikinci defa hububat kırmasına gerek yoktur. Ancak arzu edilirse kolay hazmolabilen karbonhidrat kapsamını yükseltmek amacı ile mısır silajına arpa kırması veya melas ilave edilebilir.
Yonca fiğ gibi güç silolanan baklagillerin silajı yapılırken 50-60 kg/ton mısır, buğday veya arpa kırması ilave edilir. Ayrıca koruyucu olarak da silaj dolumu sırasında katmanlar arasına % 2 oranında tuz atılır. Her kat serildikten sonra hazır bekleyen traktör ile boyunca gidip gelerek sıkıştırma işlemi yapılır. İçerisinde hava kalmaması için sıkıştırma işleminin çok iyi yapılması gerekir. Silo bu şekilde kat kat doldurularak üzeri balık sırtı haline getirilir. Bu şekilde yapılmadığı takdirde ileride meydana gelecek çökmelerden dolayı silonun üzerinde yağmur sularının birikmesine neden olur. Silo son şeklini aldıktan sonra üzerine naylon çekilerek örtülür. Naylonun üzeri 20-25 cm kalınlıkta toprakla kaplanır veya eski otomobil lastikleri ile kapatılır. Naylonun etekleri toplanarak toprakla kapatılır. Silonun çevresi ise eğim istikametinde drenaj kanalı ile çevrilir. Böylece çevreden gelecek yağmur sularının silo tabanına girişi engellenmiş olur.

B) SİLOLAMA TEKNİĞİ

Özlenen düzeyde nitelikli bir silo yemi elde etmek ve böylece başlangıçtaki yem materyalinin besin maddesi içeriğini uzun süre önemli bir kayıp vermeksizin güvenle saklayabilmek amacı ile biz dizi işlem uygulanmaktadır. Bu işlemleri şu temel başlıklar altında inceleyebiliriz.

A) Yemlerin en uygun bir vejetasyon döneminde hasat edilmesi, çok sulu yemler için SOLDURMA (pörsütme) işleminin uygulanması.
Siloya konulacak materyalin nem oranı % 70’i geçmemelidir. Su içeriği fazla olan materyalin kuru madde oranı % 30-35 oluncaya kadar soldurulması silajda bir takım avantajlar sağlar. Bunlar;

Silaj kalitesi yükselir
Siloda enerji kaybı en aza indirilir
Fermantasyon optimal düzeyde seyreder
Yemde az sudan dolayı besin madde konsantrasyonu artar
Sızıntı su oluşumu önlenir, atık su problemi ortadan kalkar
Taşıma ağırlığı ve buna bağlı olarak depolama hacmi azalır.


B) YEMLERİN KIYILMASI (PARÇALANMASI)

Başlangıç yeminin parçalanması (kıyılması) siloda daha iyi hücre faaliyeti sağlar ve uygun asit oluşumunu hızlandırır. Yemde ham selüloz zenginleştikçe ince kıymanın ve çok iyi sıkıştırmanın önemi daha da artar.
Silo yemi elde edilecek materyalin strüktürel yapısının özelliğine göre parçalama işlemi uygulanır. Buna göre örneğin Şeker Fabrikası yan ürünü olan pancar posası yada bira fabrikası yan ürünü olan bira posası yada bezelye konservasyon yan ürünleri vs. yem materyalleri için parçalama işlemi uygulanmaz. Zira bu yemler başlangıç haliyle mükemmel şekilde küçültülmüş parçalar halindedirler. Buna karşılık örneğin mısır, ayçiçeği, darı, sorgum hasılları, yemlik lahana yada şeker pancarı yaprakları vs. yemler için kıyma işlemine mutlaka ihtiyaç duyulur.
Silo kabına dolum öncesi parçalanmak zorunda olan başlangıç yemlerinin parçalandıktan sonraki en uygun partikül büyüklüğünün büyük baş hayvanlar için 10-20 mm ve küçük baş hayvan grubu için ise 10 mm olmalıdır.

C) SİLAJ MAKİNELERİ

Silaj (yeşil yem kıyma) makineleri yeşil bitkiden yem yapmak amacıyla üretilmişlerdir. Silaj makineleri şöylece tasnif edilebilir:

1. Kendi yürür silaj makineleri
a) Kendi yürür mısır silaj makineleri
b) Kendi yürür ot silaj makineleri

2. Traktörle çekilir silaj makineleri
a) Mısır silaj makineleri
b) Ot silaj makineleri
c) Ot toplama düzenli silaj makineleri

Kendi yürür silaj makineleri tamamen bu iş için imal edilmiş makinelerdir. Bunların iş kapasiteleri yüksek, kullanılmaları da kolay olmalarına karşılık, tek amaçlı olmaları yanında maliyetleri de yüksek olduğundan çiftçiler tarafından temini zordur. Bu makineler mısır veya ot silajı yapımına uygun biçme düzeni bulunan ekipmanların monte edilmesi ile hem mısır ve hem de ot silajı yapımında kullanılabilmektedirler.

Traktörle çekilen silaj makineleri ise traktörle çekilip hareketini de kuyruk milinden alırlar. Bu makinelerin tek sıralı, iki ve üç sıralı olanları bulunmasına rağmen çiftçilerimiz genellikle tek sıralı mısır silaj makinelerini kullanmaktadırlar.
Mısır, sorgum, ayçiçeği gibi sıraya ekim yapılan yem bitkilerinin silajı için kullanımı kolay olan bu makineler traktöre üç nokta askı sistemi ile bağlı olup, hareketini de bir şaft yardımı ile traktör kuyruk milinden almaktadırlar.

Benzer şekilde ot ve baklagil yem bitkilerinin silajı için imal edilmiş olan silaj makineleri da bulunmaktadır. Bunların biçme düzenleri mısır silaj makinesinden farklıdır. Ancak kıyma (parçalama) ve üfleme tertibatı aynıdır.
Bazı makinelerde ise silaj makinesinin gövdesine mısır silajı, çayır biçme ve ot toplama ekipmanları monte edilebilmektedir. Böylece bu makinelerin çok amaçlı olarak kullanımı mümkün olmaktadır. Mısır silajı ekipmanı çıkarılarak yerine monte edilen ot biçme ekipmanı sayesinde ot ve baklagillerin silajında kullanılabilmektedirler. Ayrıca ot toplama ekipmanının monte edilmesiyle de çayır biçme makinesi ile biçimi yapılmış olan ot ve baklagillerin silajı yapılabilmektedir.
Silaj makinesinde kesici ve parçalayıcı bıçaklara bir dişli grubundan geçen yan şaftla hareket verilir. Biçilerek veya pikap parmakları tarafından toplanan yem materyali kıyma işleminin yapıldığı kıyma tamburuna iletilir. Burada tambur üzerindeki bıçaklarla kıyılan materyal özel üfleme düzeni ile yem sevk borusundan makinenin çeki oku arkasına veya kendi yürür silaj makinesinin arkasına bağlanabilen tarım arabasına (römork) yüklenir.
Sevk borusu dönerli olup çıkış ağzına konulan yönlendirici bir manivela kolu ile traktörden kontrol edilebilmektedir.
Silaj makinelerinde iki türlü bıçak vardır. Birincisi yem bitkisini anız yüksekliğinde kesen bıçaklardır. Bu bıçaklar köreldiği zaman yenileri ile değiştirilirler. İkinci tür bıçaklar ise tarla üzerinden kesilip içeriye alınan mısır veya diğer yem bitkisini istenilen büyüklükte parçalayıp kıyma işlemini yapan bıçaklardır. Döner tambur üzerinde değişen sayıda bulunan bu bıçaklar ortalama 20 dekar biçim sonrası bilenirler. Bileme işlemi makine üzerinde bulunan bileme taşı yardımı ile, alet boşta ve rölantide çalışırken yapılır.
Silaj yapımı sırasında biçme, çiğneme ve taşıma işlerinde kullanılmak üzere en az üç adet traktöre ihtiyaç vardır. Eğer kendi yürür silaj makinesi kullanıyor ise iki adet traktör yeterlidir. Traktörlerden birisine silaj makinesi bağlanır. Tarlada silajlık bitkiyi biçer, kıyar ve arkasındaki römorka doldurur. İkinci traktör dolu römorkun tarladan siloya taşınması işleminde kullanılır. Üçüncü traktör ise römorkun silo alanına her boşaltılmasını takiben silonun çiğnenerek sıkıştırılması işlevini yerine getirir. Tabii ki bu traktörleri kullanan üç adet sürücüye de ihtiyaç bulunmaktadır.
Tarlada biçim yapan traktörün motor devri 540 d/d olmalıdır. Çalışma süresinde bu devir sabit tutulmalı ve bunu temin için de mutlaka el gazı ile çalışılmalıdır.
Tarladan biçilerek kıyılmış olan silajlık materyalin siloya taşınması işleminde kullanılmak üzere en az iki römorka ihtiyaç bulunmaktadır. Bu iş için özel olarak imal edilmiş, yanları ve üzeri kapalı, boşaltma sistemi bulunan römorklar vardır.
Özel silaj römorku bulunmayan çiftçiler ise normal traktör römorklarının yan kapaklarını ilavelerle yükseltmek suretiyle kullanabilirler. Römorkların hidrolik boşaltma sistemlerinin çalışır durumda olması zaman ve işçilikten tasarruf sağlayacaktır. Römork yan kapaklarındaki ilavelerden amaç, parçalanmış materyalin rüzgarla römorkun dışına dökülmesini önlemektedir.

Römorklardan birisi tarlada doldurulurken diğer römork da boşaltılmak üzere siloya götürülür. Hatta tarla ile silonun bulunduğu yer arası uzak ise üç römorkla çalışmak gerekir. Böylece tarlada çalışan silaj makinesinin çalışmasında devamlılık sağlanmış olur.

Silajın yedirilmesi sırasında da silonun hava ile temasının en aza indirilmesi gerekir. Bu nedenle silo bir kenarından açılmalı, günlük olarak yedirilecek miktar silodan alındıktan sonra silo hemen kapatılmalıdır. Silaj; silodan düzgün dikey kesitler halinde alınırsa, silaj kayıpları en aza indirilmiş olur.
Yerüstü yüzeysel siloların boşaltılmasında, el ile boşaltma, traktör yükleyicileri ile boşaltmanın dışında, traktöre bağlanarak çalıştırılan iki farklı sistem vardır.

1. Yemi blok halinde keserek çıkartan makineler
2. Silo boşaltma frezeleri

Blok kesme sistemleri traktörün arkasına monte edilirler. Yemin içine yatay olarak batırılan bir çataldan oluşmuşlardır. Çatal üzerinde bulunan kesme elemanları ise ürünü blok halinde dikdörtgen prizma veya yarım silindirik olarak keserler. Çatal üzerinde kalan bloklar traktör ile ahıra taşınarak yemleme yapılır.