Livadi
17.12.2009, 17:04
Havadan ilaçlama
Ekonomik olması, çabuk ve kesin sonuç vermesi sebebiyle, diğer ülkelerde olduğu gibi, Ülkemizde de öncelikle başvurulan yöntem, kimyasal mücadeledir. Kimyasal mücadele, uçak ve yer aletleri kullanılarak yapılmaktadır. Uçak ilaçlamaları da konvansiyonel ve ULV olmak üzere 2 şekilde uygulanmaktadır.
Bilindiği gibi kimyasal mücadelenin insanlar, sıcak kanlılar, çevre, yararlı organizmalar, yaban hayatı, doğal denge üzerine olumsuz etkileri bulunmaktadır. Havadan yapılan ilaçlamalarda bu tür olumsuz etkilerin daha fazla olduğu bir gerçektir
Havadan yapılan kimyasal uygulamalarının kısa bir periyot içinde geniş alanların aplikasyonuna olanak sağlaması, feromon, biyolojik preparat, parazitoid salımlarmın yapılması gibi bazı avantajları olmasına rağmen pek çok mahzuru da bulunmaktadır. Bunları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür.
1) Uçak ilaçlamaları, başta pilotlar, flamacılar ve ilaçlan hazırlayanlar olmak üzere, insan sağlığını daha fazla etkilemekte,
2) Havadan yapılan ilaçların çevre ( hava.su, toprak, bitkiler üzerine olumsuz etkisi daha fazladır. Çünkü kullanılan ilacın % 1 den çok azı hedef alınan zararlıya ulaşmaktadır. Geriye kalan %99'dan fazlası ise sürüklenme, buharlaşma, parçalanma ve hedef alınmayan sahalara taşınma şeklinde, mücadelede hedef alman zararlıya ulaşamamakta,
3) Biyolojik mücadele açısından son derece önemli olan parazitoid ve predatörler,
uçakla yapılan ilaçlamalardan daha çok zarar görmektedir. Bu şekilde yapılan
ilaçlamalar hem ilaçlama yapılan, hem de yapılmayan sahalardaki doğal düşmanları
olumsuz yönde etkilemekte,
4) Uçakla yapılan ilaçlamalar doğal dengenin daha fazla bozulmasına sebep olurlar.
Örneğin 1987-1988 yıllarında Trakya'da havadan yapılan ilaçlamalar sonunda yılanların ölmesi nedeni ile, 1989 yılında farelerin zararı artmıştır.
5) Havadan yapılan ilaçlamalardan ipek böcekleri de zarar görmektedir. Her ne
kadar ipekböceği yetiştirilen yerlerde bir emniyet mesafesi bırakılarak, yakın yerlerin
yer aletleri ile, daha sonraki yerlerin kovansiyonel ve en uzak yerlerin de ULV ile
ilaçlanması gibi bazı tedbirler alınmış ise de, bugün havadan yapılan ilaçlamalar, özellikle Trakya'da ipekböcekciliği sektörünü olumsuz yönde etkilediği bir gerçektir.
6) Uçak ile yapılan ilaçlamalardan balarıları ve tozlanma açısından son derece
önemli olan polinatör arılar da olumsuz yönde etkilenmektedir. Arı yetiştiricileri de
uçakla yapılan ilaçlamalardan şikayetçidirler.
İnsan sağlığının ön plana çıktığı ve çevre bilincinin giderek artmaya başladığı günümüzde, mevcut politika ve stratejiyi aynı şekilde sürdürmemiz mümkün görülmemektedir. Tarımda, birkaç yıl öncesine kadar, birim alandan daha fazla ürün kaldırmak için daha çok kimyasal gübre, kimyasal ilaç ve bitki büyüme düzenleyicisi kullanılması teşvik edilmekte idi. Halbuki bugün bunların kullanılmadığı "Organik Tarım" veya" Biyolojik Tarım" ile Doğal ve biyolojik kaynakların kalıtsal üretim kapasitesini arttıran, çiftçiye yeterli gelir sağlayan, sağlıklı ve güvenilir besin temin eden ve üzerindeki olumsuz etkilen' en aza indiren bir üretim yöntemi" olarak tarif edilen "Sürdürülebilir Tarım" kavramları gündeme gelmiştir.
Havadan ilaçlamalar Entegre Mücadele ilkelerine de aykırı uygulamalardır. Entegre Mücadelede zararlı yönetimi esas alınıp kimyasal mücadele söz konusu olduğunda seçici pestisitler kullanılmaktadır. Hava uygulamaları ile zararlı yönetimi mümkün olmayacağı gibi Entegre Mücadele ilkelerine uygun olmayan kimyasallar da devreye girebilecektir.
Havadan uygulamalar ile kimyasalların kullanımı dolaylı ve dolaysız olarak artmakta; insan sağlığı çevre ve deniz kirlenmelerine neden olmaktadır. Özellikle Kuzey Ege kıyı şeridinde; ilaçlama yapılacak zeytin alanları turizm yerleşim alanlarıyla iç içe olduğundan, havadan yapılacak zeytin sineği mücadeleleri bu açılardan daha önem kazanmaktadır. Havadan ilaçlamalar koruma bantları oluşturularak yapılsa da sürüklenmeler nedeniyle kontrol edilememektedir.
Havadan yapılacak kimyasal uygulamalarında aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekmektedir;
Kullanılacak her ilaç ile ilgili biyolojik etkinlik denemesinin yapılması,
Çevre etki değerlerinin belirlenmesi,
Hedef dışı ve bitişikte ekili ürünlere karşı fitotoksik etkilerinin ve kalıntılarının belirlenmesi,
Sürüklenme (drift) etkilerinin belirlenmesi,
Faydalı organizmalar parazitoitler, predatötler, üzerine yan etkisi, diğer
kültür bitkilerine fitotoksik etkilerinin belirlenmesi,
Ayrıca yapılan uygulamanın arılar, ipek böceği, yaban hayatı, balıklar vs. ye etkileri ile ilgili gözlemler yapılmalıdır.
Ancak, bir bitki koruma ürününün (ilacın) etiketinde ve teknik talimatında yer aldıktan sonra söz konusu ilaç havadan ilaçlamalarda kullanılabilir.
Bilindiği üzere, Ülkemizdeki zirai mücadele uygulamaları, Zirai Mücadele Teknik Talimatları'na; ilaçların biyolojik etkinlik denemeleri ise Zirai Mücadele Standart İlaç
Deneme Metotları'na göre yapılmaktadır. Gerek Zirai Mücadele Teknik Talimatlarında ve gerekse Zirai Mücadele Standart İlaç Deneme Metotlarında, uçak ve helikopterin kullanılmasının yer almadığı konularda, havadan ilaç uygulaması yapılamaz. Yapıldığı takdirde ise kaçak uygulama kapsamına girer.
Zararlı etmenlere karşı tavsiye edilen dozların tespitleri, Zirai Mücadele Standart İlaç Deneme Metotlarına göre yapılan denemeler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Tavsiye dışı havadan yapılan ilaçlamalarda kullanılan ilaçların hepsinin yer aletlerine göre denemelerinin yapılması ve ruhsat alması; yer aletlerinin ve havadan ilaçlamaların karakteristiklerinin birbirlerinden farklı olması nedeni ile yer aletleri ile ruhsat alan ilaçların havadan uygulamalarının etkili olmaları beklenemez.
Ancak son yıllarda tavsiye dışı havadan ilaçlama için izin talepleri bulunmaktadır. Bilindiği üzere teknik talimatlarda yer alan ilaçların hangi aletlerle denendiyse, o aletlerle kullanılması gerektiği, yine teknik talimatlarda belirtilmektedir. Ülkemizde en fazla havadan ilaçlama yapılan Süne ve Zeytin Sineğinde de durum böyledir.
Ayrıca havadan yapılan ilaçlamaların yer aletleri ile yapılan ilaçlamalara göre farklı karakteristikleri bulunmaktadır. Havadan yapılan ilaçlamaların hedefe ulaşıncaya kadar ilaç kaybı, sürüklenme özelliği daha fazla olmakta; bunun sonucunda da doğal denge, çevre daha fazla etkilenmektedir. Yer aletleri ile tavsiye edilen dozun havadan ilaçlamalarda da aynen uygulanması mümkün değildir.
Ülkemizde Mısır kurduna ve Mısır koçan kurduna karşı biyolojik mücadele uygulamalarının başlatılmış ve bu amaçla yumurta parazitoidleri salınmaya başlanmıştır. Buna rağmen bu zararlılara karşı uçak ilaçlamalarının yapılması ( yapılmak istenmesi) da bir çelişki yaratmaktadır.
Ayrıca, havadan yapılan ilaçlamaların çevreye, doğal dengeye ve insan sağlığına büyük yan etkileri bulunduğu da bilinmektedir.
Trakya Bölgesinde 1987 yılından beri uçakla yapılan süne mücadelesinin uçakla ilaçlamanın çevreye olan olumsuz etkileri dikkate alınarak bu konuda son yıllarda geliştirilmiş yer aletlerinin varlığı ve çiftçilerin bu aletlerden edinme durumları da göz önünde bulundurularak 2002 yılından itibaren yer aletleriyle yapılmasına karar verilemiş ve havadan yapılan ilaçlamalardan vazgeçilerek 2005 yılında artık tamamen yer aletleri ile ilaçlamalara geçilmiştir.
Süne'de uygulanmakta olduğu gibi bütün kimyasal mücadelelerin, daha az çevre kirliliğine sebep olan ve ayrıca daha etkili olduğu bilinen yer aletleri ile yapılması; ayrıca daha ileri aşama olarak, kimyasal ilaçların kullanımının azaltılması bakımından, tavsiye edilen konularda biyolojik mücadele uygulamalarının yaygınlaştırılması, doğal biyolojik mücadeleyi destekleyecek tedbirlerin alınması ve bu yönde uygulamaların benimsenmesi Ülke yararına olacaktır. Aksi takdirde, havadan ilaçlamalar gibi tavsiye dışı uygulamaların özellikle GAP Bölgesi illerine de yaygınlaşması, bunun sonucunda yeni çevre ve bitki sağlığı sorunlarının ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır.
Çeltikte yabancı otlara karşı resmen tavsiye edilen ilaçlar, yer aletleri ile yapılan denemeler sonucu etkili bulunan ilaçlardır. Bu ilaçlar ekim öncesi veya çıkış sonrası, bir kısmı suya, diğer kısmı da kuruya atılan ilaçlardır.
Yaklaşık 500 dekara kadar çeltik ekilisine sahip üreticiler havadan ilaçlama talebi yapmadan, yabancı otlara karşı yerden yapılan ilaçlamalarla mücadele yapmaktadırlar. Bu mücadele sırasında tarlanın büyüklüğüne göre pülverizatör, atomizör veya traktör kuyruk milinden hareketli tarla pülverizatörü kullanarak başarılı bir şekilde mücadele yapılmaktadır.
Daha büyük çeltik ekilisine (1000-4000 da) sahip üreticilerin, kısa sürede ilaçlamayı bitirmek amacıyla, havadan herbisit uygulanmasını istedikleri anlaşılmıştır.
Edirne'nin İpsala İlçesindeki çeltik alanları Gala gölü, Meriç nehri ve sulak alanların yanında veya çok yakınında bulunmaktadır. Korunması gereken bu alanlar, birçok canlıya doğal yaşam ortamı oluşturması nedeni ile, her türlü tarımsal uygulamalardan dolayı meydana gelebilecek kirlenmelerle, risk altında bulunmaktadır. Nitekim Gala gölünde 1996 yılında sebebi bilinmeyen toplu balık ölümleri görülmüştür. Bu nedenle sulak alanların korunması bakımından, bunun etrafında bulunan tarım alanlarında uygulanan ve burayı risk altına alan akut ve kronik zehirlenmelere yol açan her türlü pestisit, gübre ve diğer kirlenmeye yol açan kimyasal uygulamalarında çok dikkatli davranılması gerekmektedir. Ayrıca tarımsal uygulamalar dışında meydana gelen kirletme kaynakları da büyük önem arz etmekledir.
Havadan ilaçlamaların çevreye yan etkilerinin, özellikle sürüklenme etkisinin, yer aletlerine göre daha fazla olduğu bilinmektedir. Ayrıca çeltik tava aralarındaki fauna ve floranın etkilenmesi havadan ilaçlamalarda tamamiyle risk altında bulunmaktadır. Avrupa birliğine üye ülkelerde çeltik de dahil hiçbir üründe uçak ile ilaç tavsiyesi bulunmamaktadır. Önemli çeltik üreticisi İtalya dahi çeltikte yabancıot mücadelesinde kültürel tedbirleri, mekanik mücadeleyi ve yer aletleriyle uyguladıkları kimyasal mücadeleyi kullanmaktadırlar.
Çeltikte yabancı ot mücadelesinde aşağıdaki konulara önem ve öncelik verilmelidir.
Çeltikte yabancı ot mücadelesinde diğer ülkelerde olduğu gibi öncelikle kültürel tedbirlere öncelik verilmelidir.
Geniş çeltik alanlarında (bin-dört bin da) ise, iş genişliği ve kapasitesi fazla traktör kuyruk milinden hareketli pülverizatörlerle yapılacak ilaçlamalarla başarılı sonuç alınması mümkündür.
Çukurova bölgesinde üreticilerin pamuk ve mısırda, uygulamanın pratikliği ve çabuk oluşu nedeniyle havadan ilaçlamaları tercih etmelerine rağmen, havadan uçak veya helikopterle yapılan ilaçlamaların etkinliği ve çevreye verdiği olumsuzluklar göz ardı edilmektedir. Her iki üründe de havadan ilaçlamaların sakıncaları bilinmektedir
Yapılan araştırmalar sonunda, Pamukta "Yeşil kurt" ve "Pamuk yaprak kurdu"; mısırda "Mısır kurdu" ve "Mısır koçan kurdu" Teknik Talimatlarından, uçakla havadan ilaçlama tavsiyesinin çıkartılmasına karar verilmiştir.
Havadan yapılan ilaçlamalara alternatif olarak; üretici, traktörüne ince lastik veya demir teker takarak tarlasına gayet rahat girebilmekte; kendi yürür yüksek şasili pülverizatör ile 2.5 m boyundaki mısırları gayet rahat ilaçlayabilmektedir. Ayrıca havadan ilaçlamaların yapıldığı Mısır kurduna karşı her türlü ilaçlamadan daha etkili olan yumurta parazitoitleri başarı ile uygulanmaktadır.
Havadan ilaçlamaların yan etkilerinin daha fazla olması, yer aletleri ile uygulamaların herhangi sorunla karşılaşılmadan uygulanabilir olması, Avrupa Birliğine uyum çalışmalarının yürütüldüğü günümüzde, AB üyesi ülkelerde havadan ilaçlamaların yasak olması nedenleri ile, havadan ilaç tavsiyelerine gerek duyulmadığına karar verilmiştir.
Pamuk bitkisinin ileri dönemlerinde ince tekerlekli yüksek çatılı traktör ve özel yer aletleri geliştirilmiş olup etkili ilaçlamalar yapmaktadır. sistemin yaygınlaştırılması teşvik edilmeli, üretici birlikleri veya kooperatifler kanalıyla çiftçilere intikali sağlanmalıdır.
Bu nedenlerle havadan yapılacak kimyasal uygulamalarında aşağıdaki hususların
Diğer taraftan, pestisit araştırmaları ile ilgili politika ve hedefler arasında, devlet mücadelesi yapılan hastalık ve zararlılardan başlamak üzere kimyasal ilaç kullanımının azaltılması; Zirai Mücadele Teknik talimatları'nda tavsiye edilen ilaçların yeniden gözden geçirilmesi ve risk oranı yüksek olanların talimatlardan çıkartılması veya son sıralarda yer verilmesi; çevre kirlenmesi doğal dengenin bozulması, yaban hayatı, ipekböceği ve balarılarına zararlı etkilerinin daha fazla olması nedeniyle uçak ile geniş alanlarda yapılan klasik ve ULV ilaçlamalarının yeniden gözden geçirilmesi ve bu tür ilaçlamaların olabildiğince azaltılması gibi hususlar da yer almaktadır.
Son yıllarda gelişmiş ülkelerde, kimyasal ilaç ve gübre kullanımını azaltmak için Mastır planları hazırlanmakta ve Stratejiler geliştirilmektedir. Daha önce belirtilmiş olan mahzurları nedeni ile Avrupa ülkelerinde uçak ile yapılan ilaçlamalar terkedilmiştir.
Örneğin,
Hollanda bu tür uygulamaları 1989 yılında yasaklamıştır. Ülke olarak bu sorunlar, ileri ülkelerdeki boyutlara ulaşmadan gerekli tedbirleri almak mecburiyetindeyiz.
Bu nedenle kısa ve uzun vadede aşağıdaki hususlara uyulmasında büyük yarar bulunmaktadır.
Talimatlara aykırı olarak uçakla yapılan ilaçlamalar önlenmelidir.
2 ) Uçak ile yapılan geniş saha ilaçlamalarının çevre, doğal düşmanlar, ipekböceği
ve balarıları üzerine etkilerinin daha fazla olduğu dikkate alınarak bu tür
ilaçlamalar yer aletleri ile yapılmalı; parazitlenmenin olduğu bölgeler ile ipek
böcekçiliği yapılan sahaların, mutlaka yer aletleri ile ilaçlanması için her türlü
gayret gösterilmelidir.
Polikültür tarım yapılan ve küçük parçalar halinde ekim yapılan yerlerde uçakla
kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
4) Bilhassa Süne'de olduğu gibi yumurta parazitoidlerinin ve diğer parazitoid ve
pretadörlerin kışı geçirebilmeleri ve yazın aşırı sıcaklardan korunabilmeleri ve
netice olarak bunların korunması ve etkinliklerinin artırılması için son derece
önemli olan ağaçların kesilmesi engellenmeli ve ağaçlandırma çalışmalarına
hız verilmelidir.
Tarım Bakanlığı
Mehmet Emin Şahin
Ekonomik olması, çabuk ve kesin sonuç vermesi sebebiyle, diğer ülkelerde olduğu gibi, Ülkemizde de öncelikle başvurulan yöntem, kimyasal mücadeledir. Kimyasal mücadele, uçak ve yer aletleri kullanılarak yapılmaktadır. Uçak ilaçlamaları da konvansiyonel ve ULV olmak üzere 2 şekilde uygulanmaktadır.
Bilindiği gibi kimyasal mücadelenin insanlar, sıcak kanlılar, çevre, yararlı organizmalar, yaban hayatı, doğal denge üzerine olumsuz etkileri bulunmaktadır. Havadan yapılan ilaçlamalarda bu tür olumsuz etkilerin daha fazla olduğu bir gerçektir
Havadan yapılan kimyasal uygulamalarının kısa bir periyot içinde geniş alanların aplikasyonuna olanak sağlaması, feromon, biyolojik preparat, parazitoid salımlarmın yapılması gibi bazı avantajları olmasına rağmen pek çok mahzuru da bulunmaktadır. Bunları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür.
1) Uçak ilaçlamaları, başta pilotlar, flamacılar ve ilaçlan hazırlayanlar olmak üzere, insan sağlığını daha fazla etkilemekte,
2) Havadan yapılan ilaçların çevre ( hava.su, toprak, bitkiler üzerine olumsuz etkisi daha fazladır. Çünkü kullanılan ilacın % 1 den çok azı hedef alınan zararlıya ulaşmaktadır. Geriye kalan %99'dan fazlası ise sürüklenme, buharlaşma, parçalanma ve hedef alınmayan sahalara taşınma şeklinde, mücadelede hedef alman zararlıya ulaşamamakta,
3) Biyolojik mücadele açısından son derece önemli olan parazitoid ve predatörler,
uçakla yapılan ilaçlamalardan daha çok zarar görmektedir. Bu şekilde yapılan
ilaçlamalar hem ilaçlama yapılan, hem de yapılmayan sahalardaki doğal düşmanları
olumsuz yönde etkilemekte,
4) Uçakla yapılan ilaçlamalar doğal dengenin daha fazla bozulmasına sebep olurlar.
Örneğin 1987-1988 yıllarında Trakya'da havadan yapılan ilaçlamalar sonunda yılanların ölmesi nedeni ile, 1989 yılında farelerin zararı artmıştır.
5) Havadan yapılan ilaçlamalardan ipek böcekleri de zarar görmektedir. Her ne
kadar ipekböceği yetiştirilen yerlerde bir emniyet mesafesi bırakılarak, yakın yerlerin
yer aletleri ile, daha sonraki yerlerin kovansiyonel ve en uzak yerlerin de ULV ile
ilaçlanması gibi bazı tedbirler alınmış ise de, bugün havadan yapılan ilaçlamalar, özellikle Trakya'da ipekböcekciliği sektörünü olumsuz yönde etkilediği bir gerçektir.
6) Uçak ile yapılan ilaçlamalardan balarıları ve tozlanma açısından son derece
önemli olan polinatör arılar da olumsuz yönde etkilenmektedir. Arı yetiştiricileri de
uçakla yapılan ilaçlamalardan şikayetçidirler.
İnsan sağlığının ön plana çıktığı ve çevre bilincinin giderek artmaya başladığı günümüzde, mevcut politika ve stratejiyi aynı şekilde sürdürmemiz mümkün görülmemektedir. Tarımda, birkaç yıl öncesine kadar, birim alandan daha fazla ürün kaldırmak için daha çok kimyasal gübre, kimyasal ilaç ve bitki büyüme düzenleyicisi kullanılması teşvik edilmekte idi. Halbuki bugün bunların kullanılmadığı "Organik Tarım" veya" Biyolojik Tarım" ile Doğal ve biyolojik kaynakların kalıtsal üretim kapasitesini arttıran, çiftçiye yeterli gelir sağlayan, sağlıklı ve güvenilir besin temin eden ve üzerindeki olumsuz etkilen' en aza indiren bir üretim yöntemi" olarak tarif edilen "Sürdürülebilir Tarım" kavramları gündeme gelmiştir.
Havadan ilaçlamalar Entegre Mücadele ilkelerine de aykırı uygulamalardır. Entegre Mücadelede zararlı yönetimi esas alınıp kimyasal mücadele söz konusu olduğunda seçici pestisitler kullanılmaktadır. Hava uygulamaları ile zararlı yönetimi mümkün olmayacağı gibi Entegre Mücadele ilkelerine uygun olmayan kimyasallar da devreye girebilecektir.
Havadan uygulamalar ile kimyasalların kullanımı dolaylı ve dolaysız olarak artmakta; insan sağlığı çevre ve deniz kirlenmelerine neden olmaktadır. Özellikle Kuzey Ege kıyı şeridinde; ilaçlama yapılacak zeytin alanları turizm yerleşim alanlarıyla iç içe olduğundan, havadan yapılacak zeytin sineği mücadeleleri bu açılardan daha önem kazanmaktadır. Havadan ilaçlamalar koruma bantları oluşturularak yapılsa da sürüklenmeler nedeniyle kontrol edilememektedir.
Havadan yapılacak kimyasal uygulamalarında aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekmektedir;
Kullanılacak her ilaç ile ilgili biyolojik etkinlik denemesinin yapılması,
Çevre etki değerlerinin belirlenmesi,
Hedef dışı ve bitişikte ekili ürünlere karşı fitotoksik etkilerinin ve kalıntılarının belirlenmesi,
Sürüklenme (drift) etkilerinin belirlenmesi,
Faydalı organizmalar parazitoitler, predatötler, üzerine yan etkisi, diğer
kültür bitkilerine fitotoksik etkilerinin belirlenmesi,
Ayrıca yapılan uygulamanın arılar, ipek böceği, yaban hayatı, balıklar vs. ye etkileri ile ilgili gözlemler yapılmalıdır.
Ancak, bir bitki koruma ürününün (ilacın) etiketinde ve teknik talimatında yer aldıktan sonra söz konusu ilaç havadan ilaçlamalarda kullanılabilir.
Bilindiği üzere, Ülkemizdeki zirai mücadele uygulamaları, Zirai Mücadele Teknik Talimatları'na; ilaçların biyolojik etkinlik denemeleri ise Zirai Mücadele Standart İlaç
Deneme Metotları'na göre yapılmaktadır. Gerek Zirai Mücadele Teknik Talimatlarında ve gerekse Zirai Mücadele Standart İlaç Deneme Metotlarında, uçak ve helikopterin kullanılmasının yer almadığı konularda, havadan ilaç uygulaması yapılamaz. Yapıldığı takdirde ise kaçak uygulama kapsamına girer.
Zararlı etmenlere karşı tavsiye edilen dozların tespitleri, Zirai Mücadele Standart İlaç Deneme Metotlarına göre yapılan denemeler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Tavsiye dışı havadan yapılan ilaçlamalarda kullanılan ilaçların hepsinin yer aletlerine göre denemelerinin yapılması ve ruhsat alması; yer aletlerinin ve havadan ilaçlamaların karakteristiklerinin birbirlerinden farklı olması nedeni ile yer aletleri ile ruhsat alan ilaçların havadan uygulamalarının etkili olmaları beklenemez.
Ancak son yıllarda tavsiye dışı havadan ilaçlama için izin talepleri bulunmaktadır. Bilindiği üzere teknik talimatlarda yer alan ilaçların hangi aletlerle denendiyse, o aletlerle kullanılması gerektiği, yine teknik talimatlarda belirtilmektedir. Ülkemizde en fazla havadan ilaçlama yapılan Süne ve Zeytin Sineğinde de durum böyledir.
Ayrıca havadan yapılan ilaçlamaların yer aletleri ile yapılan ilaçlamalara göre farklı karakteristikleri bulunmaktadır. Havadan yapılan ilaçlamaların hedefe ulaşıncaya kadar ilaç kaybı, sürüklenme özelliği daha fazla olmakta; bunun sonucunda da doğal denge, çevre daha fazla etkilenmektedir. Yer aletleri ile tavsiye edilen dozun havadan ilaçlamalarda da aynen uygulanması mümkün değildir.
Ülkemizde Mısır kurduna ve Mısır koçan kurduna karşı biyolojik mücadele uygulamalarının başlatılmış ve bu amaçla yumurta parazitoidleri salınmaya başlanmıştır. Buna rağmen bu zararlılara karşı uçak ilaçlamalarının yapılması ( yapılmak istenmesi) da bir çelişki yaratmaktadır.
Ayrıca, havadan yapılan ilaçlamaların çevreye, doğal dengeye ve insan sağlığına büyük yan etkileri bulunduğu da bilinmektedir.
Trakya Bölgesinde 1987 yılından beri uçakla yapılan süne mücadelesinin uçakla ilaçlamanın çevreye olan olumsuz etkileri dikkate alınarak bu konuda son yıllarda geliştirilmiş yer aletlerinin varlığı ve çiftçilerin bu aletlerden edinme durumları da göz önünde bulundurularak 2002 yılından itibaren yer aletleriyle yapılmasına karar verilemiş ve havadan yapılan ilaçlamalardan vazgeçilerek 2005 yılında artık tamamen yer aletleri ile ilaçlamalara geçilmiştir.
Süne'de uygulanmakta olduğu gibi bütün kimyasal mücadelelerin, daha az çevre kirliliğine sebep olan ve ayrıca daha etkili olduğu bilinen yer aletleri ile yapılması; ayrıca daha ileri aşama olarak, kimyasal ilaçların kullanımının azaltılması bakımından, tavsiye edilen konularda biyolojik mücadele uygulamalarının yaygınlaştırılması, doğal biyolojik mücadeleyi destekleyecek tedbirlerin alınması ve bu yönde uygulamaların benimsenmesi Ülke yararına olacaktır. Aksi takdirde, havadan ilaçlamalar gibi tavsiye dışı uygulamaların özellikle GAP Bölgesi illerine de yaygınlaşması, bunun sonucunda yeni çevre ve bitki sağlığı sorunlarının ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır.
Çeltikte yabancı otlara karşı resmen tavsiye edilen ilaçlar, yer aletleri ile yapılan denemeler sonucu etkili bulunan ilaçlardır. Bu ilaçlar ekim öncesi veya çıkış sonrası, bir kısmı suya, diğer kısmı da kuruya atılan ilaçlardır.
Yaklaşık 500 dekara kadar çeltik ekilisine sahip üreticiler havadan ilaçlama talebi yapmadan, yabancı otlara karşı yerden yapılan ilaçlamalarla mücadele yapmaktadırlar. Bu mücadele sırasında tarlanın büyüklüğüne göre pülverizatör, atomizör veya traktör kuyruk milinden hareketli tarla pülverizatörü kullanarak başarılı bir şekilde mücadele yapılmaktadır.
Daha büyük çeltik ekilisine (1000-4000 da) sahip üreticilerin, kısa sürede ilaçlamayı bitirmek amacıyla, havadan herbisit uygulanmasını istedikleri anlaşılmıştır.
Edirne'nin İpsala İlçesindeki çeltik alanları Gala gölü, Meriç nehri ve sulak alanların yanında veya çok yakınında bulunmaktadır. Korunması gereken bu alanlar, birçok canlıya doğal yaşam ortamı oluşturması nedeni ile, her türlü tarımsal uygulamalardan dolayı meydana gelebilecek kirlenmelerle, risk altında bulunmaktadır. Nitekim Gala gölünde 1996 yılında sebebi bilinmeyen toplu balık ölümleri görülmüştür. Bu nedenle sulak alanların korunması bakımından, bunun etrafında bulunan tarım alanlarında uygulanan ve burayı risk altına alan akut ve kronik zehirlenmelere yol açan her türlü pestisit, gübre ve diğer kirlenmeye yol açan kimyasal uygulamalarında çok dikkatli davranılması gerekmektedir. Ayrıca tarımsal uygulamalar dışında meydana gelen kirletme kaynakları da büyük önem arz etmekledir.
Havadan ilaçlamaların çevreye yan etkilerinin, özellikle sürüklenme etkisinin, yer aletlerine göre daha fazla olduğu bilinmektedir. Ayrıca çeltik tava aralarındaki fauna ve floranın etkilenmesi havadan ilaçlamalarda tamamiyle risk altında bulunmaktadır. Avrupa birliğine üye ülkelerde çeltik de dahil hiçbir üründe uçak ile ilaç tavsiyesi bulunmamaktadır. Önemli çeltik üreticisi İtalya dahi çeltikte yabancıot mücadelesinde kültürel tedbirleri, mekanik mücadeleyi ve yer aletleriyle uyguladıkları kimyasal mücadeleyi kullanmaktadırlar.
Çeltikte yabancı ot mücadelesinde aşağıdaki konulara önem ve öncelik verilmelidir.
Çeltikte yabancı ot mücadelesinde diğer ülkelerde olduğu gibi öncelikle kültürel tedbirlere öncelik verilmelidir.
Geniş çeltik alanlarında (bin-dört bin da) ise, iş genişliği ve kapasitesi fazla traktör kuyruk milinden hareketli pülverizatörlerle yapılacak ilaçlamalarla başarılı sonuç alınması mümkündür.
Çukurova bölgesinde üreticilerin pamuk ve mısırda, uygulamanın pratikliği ve çabuk oluşu nedeniyle havadan ilaçlamaları tercih etmelerine rağmen, havadan uçak veya helikopterle yapılan ilaçlamaların etkinliği ve çevreye verdiği olumsuzluklar göz ardı edilmektedir. Her iki üründe de havadan ilaçlamaların sakıncaları bilinmektedir
Yapılan araştırmalar sonunda, Pamukta "Yeşil kurt" ve "Pamuk yaprak kurdu"; mısırda "Mısır kurdu" ve "Mısır koçan kurdu" Teknik Talimatlarından, uçakla havadan ilaçlama tavsiyesinin çıkartılmasına karar verilmiştir.
Havadan yapılan ilaçlamalara alternatif olarak; üretici, traktörüne ince lastik veya demir teker takarak tarlasına gayet rahat girebilmekte; kendi yürür yüksek şasili pülverizatör ile 2.5 m boyundaki mısırları gayet rahat ilaçlayabilmektedir. Ayrıca havadan ilaçlamaların yapıldığı Mısır kurduna karşı her türlü ilaçlamadan daha etkili olan yumurta parazitoitleri başarı ile uygulanmaktadır.
Havadan ilaçlamaların yan etkilerinin daha fazla olması, yer aletleri ile uygulamaların herhangi sorunla karşılaşılmadan uygulanabilir olması, Avrupa Birliğine uyum çalışmalarının yürütüldüğü günümüzde, AB üyesi ülkelerde havadan ilaçlamaların yasak olması nedenleri ile, havadan ilaç tavsiyelerine gerek duyulmadığına karar verilmiştir.
Pamuk bitkisinin ileri dönemlerinde ince tekerlekli yüksek çatılı traktör ve özel yer aletleri geliştirilmiş olup etkili ilaçlamalar yapmaktadır. sistemin yaygınlaştırılması teşvik edilmeli, üretici birlikleri veya kooperatifler kanalıyla çiftçilere intikali sağlanmalıdır.
Bu nedenlerle havadan yapılacak kimyasal uygulamalarında aşağıdaki hususların
Diğer taraftan, pestisit araştırmaları ile ilgili politika ve hedefler arasında, devlet mücadelesi yapılan hastalık ve zararlılardan başlamak üzere kimyasal ilaç kullanımının azaltılması; Zirai Mücadele Teknik talimatları'nda tavsiye edilen ilaçların yeniden gözden geçirilmesi ve risk oranı yüksek olanların talimatlardan çıkartılması veya son sıralarda yer verilmesi; çevre kirlenmesi doğal dengenin bozulması, yaban hayatı, ipekböceği ve balarılarına zararlı etkilerinin daha fazla olması nedeniyle uçak ile geniş alanlarda yapılan klasik ve ULV ilaçlamalarının yeniden gözden geçirilmesi ve bu tür ilaçlamaların olabildiğince azaltılması gibi hususlar da yer almaktadır.
Son yıllarda gelişmiş ülkelerde, kimyasal ilaç ve gübre kullanımını azaltmak için Mastır planları hazırlanmakta ve Stratejiler geliştirilmektedir. Daha önce belirtilmiş olan mahzurları nedeni ile Avrupa ülkelerinde uçak ile yapılan ilaçlamalar terkedilmiştir.
Örneğin,
Hollanda bu tür uygulamaları 1989 yılında yasaklamıştır. Ülke olarak bu sorunlar, ileri ülkelerdeki boyutlara ulaşmadan gerekli tedbirleri almak mecburiyetindeyiz.
Bu nedenle kısa ve uzun vadede aşağıdaki hususlara uyulmasında büyük yarar bulunmaktadır.
Talimatlara aykırı olarak uçakla yapılan ilaçlamalar önlenmelidir.
2 ) Uçak ile yapılan geniş saha ilaçlamalarının çevre, doğal düşmanlar, ipekböceği
ve balarıları üzerine etkilerinin daha fazla olduğu dikkate alınarak bu tür
ilaçlamalar yer aletleri ile yapılmalı; parazitlenmenin olduğu bölgeler ile ipek
böcekçiliği yapılan sahaların, mutlaka yer aletleri ile ilaçlanması için her türlü
gayret gösterilmelidir.
Polikültür tarım yapılan ve küçük parçalar halinde ekim yapılan yerlerde uçakla
kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
4) Bilhassa Süne'de olduğu gibi yumurta parazitoidlerinin ve diğer parazitoid ve
pretadörlerin kışı geçirebilmeleri ve yazın aşırı sıcaklardan korunabilmeleri ve
netice olarak bunların korunması ve etkinliklerinin artırılması için son derece
önemli olan ağaçların kesilmesi engellenmeli ve ağaçlandırma çalışmalarına
hız verilmelidir.
Tarım Bakanlığı
Mehmet Emin Şahin