Mr.Muhendis
23.10.2009, 14:59
Yetiştirilme İstekleri
İklim İsteği
Börülce yarı nemli koşullara çok iyi uyum sağlamış bir sıcak iklim sebzesidir. Gelişme döneminde yüksek sıcaklık ister. İlkbahar ve sonbahar donlarına karşı hassastır. Aşırı sıcaklık ve kuraklık döllenmeyi olumsuz yönde etkileyerek meyve ve tohum bağlamasını önler. Tohumların çimlenmesi için toprak sıcaklığı 8-10 °C hava sıcaklığı ise 10-12 °C olmalıdır. En iyi gelişme sıcaklığı 20-30 °C arasıdır. Gündüz ve gece sıcaklığı arasındaki fark 5-10 °C olmalıdır.
Gün uzunluğu bakımından nötr gün bitkisi olarak kabul edilir. Düşük sıcaklık ve gün ilk çiçeklenmeyi uyarıcı etkiye sahiptir.
Toprak İsteği
Börülce kumlu topraklardan killi topraklara kadar değişik topraklarda yetiştirilebilir. Erkenci taze börülce yetiştiriciliğinde hafif topraklar tercih edilmelidir. Optimum toprak pH’sının 5.5-6.5 civarında olması istenir.
Toprak hazırlığı ve ekim
Toprak sonbaharda derince sürülmelidir. Ekolojik koşullar elverişli ise kış aylarında da toprak işlemesi yapılabilir. Erken toprak işleme organik maddelerin toprağa karışarak, kolayca ayrışmasını ve topraktaki su seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. İlkbahar da tohum ekiminden önce toprak birkaç defa 10-15 cm derinliğinde işlenir. Bu şekilde toprak işleme ile hem yetiştirme alanlarındaki yabancı otlar temizlenir, hem de iyi bir tohum yatağı hazırlanmış olur. İlkbaharda son donlar geçtikten ve toprak ısındıktan sonra toprak tekrar işlenir ve daha sonra börülce tohumları yetiştirme yerlerine ekilir. Tohum ekimi yapılacak toprakta yeterli nem olmalıdır. Tohum ekimi sıravari olarak mibzerle veya elle yapılabilir. Sıra arası 60-70, sıra üzeri 10-15 cm olmalıdır. Tohumlar toprağın 4-5cm derinliğine ekilmelidir. Bir dekar alana 6-8 kg hesabı ile tohum ekilir. Topraktaki fazla nem bezelyelerde olduğu gibi tohumların çürümesine neden olur. Yeterli olmayan nem ise tohumların kuru da kalıp çimlenmelerini olumsuz yönde etkiler.
Çapalama
Bitkiler toprak yüzeyine çıktığında ve 2-3 yapraklı olduğu dönemde, seyreltme daha sonra ot alma ve boğaz doldurma çapası yapılır. Bu işlemler 2-3 hafta içinde tamamlanmalıdır. İklim koşullarına bağlı olarak erken dönemde yapılan sulamaların arkasından kaymak kırma ve ot temizliği çapası tekrarlanabilir.
Sulama
Börülce karık usulu sızdırma şeklinde sulanır. İklim koşullarına bağlı olarak bir vegetasyon döneminde 7-10 gün aralıklarla sulama yapılır. Bazı yörelerde sulama yapılmadan da börülce yetiştirilmektedir. Bu yörelerde vegetasyon süresi kısa olur ve verim azalır. Sulamadan börülce yetiştirilen yörelerdeki yetiştiricilik dane börülce üretimine yöneliktir.
Gübreleme
Börülce bitkisinin fosfor isteği çok yüksektir. Toprak azot bakterileri ile iyi bir şekilde aşılandığında azot bakımından kendi kendine yeterlidir. Toprağa verilen fosforlu gübreler nodozite gelişimini önemli miktarda arttırır. Dekara 10-15 kg azot, 10-12 kg fosfor, 8-10 kg potasyumlu gübre verilmelidir. Toprakta bulunan besin maddelerine bağlı olarak kalsiyum, magnezyum ve kükürt de verilebilir.
5.5. Tarımsal savaşım
Börülce bitkisinin Fusarium türleri, kök çürüklüğü, pas ve virüs hastalıkları önemli oranda zarar vermektedir. Bu hastalıklara karşı düzenli bir şekilde mücadele yapılmalıdır.
Yaprak bitleri ve burukuslar ise en önemli zararlılardır. Ayrıca nematotlar da börülce yetiştiriciliğinde önemli zararlar yaparlar. Burukuslar ve yaprak bitleri ile mücadele yöntemleri zararlıların hayat devreleri dikkate alınarak düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
6. Olgunluk, Hasat ve Depolama
Börülce taze ve kuru olarak hasat edilir. Taze börülcelerin hasadı bakla içindeki tohumlar süt olumunda iken yapılır. Hasatta gecikme olursa baklalarda kılçıklılık oluşur. Bu durumda ki baklalar taze börülce olarak tüketilemez. Taze tüketim için ekolojik koşullara bağlı olarak 5-9 hafta boyunca hasat yapılabilir. Hasatlar haftada 1-2 kez yapılmalıdır.
Kuru dane için üretim yapılacaksa baklalar hasat edilemez bitki üzerinde bırakılır. Bitki üzerindeki baklaların yeşilden sarı kahverengine mordan koyu mor renge dönmesi ve kuruması beklenir. Baklalar çatlamadan önce hasat edilmelidir. Hasat edilen taze börülce satış merkezlerine 10-15 kg çuvallar veya 5-10 kg kasalar içerisinde gönderilir. Taze börülce genelde hasat edilmez. Hasat edilen taze börülceler buzdolabında birkaç gün saklanabilirler.
7. Verim
Yetiştirme koşullarına ve çeşit özelliklerine bağlı olarak dekardan yaklaşık 750-1000 kg taze börülce hasat edilir. Taze börülce verimine ekolojik koşullar da önemli ölçüde etki eder. Kuru dane olarak dekardan ortalama 100-150 kg dane verimi alınır. Bakım şartlarında ve çeşitlere göre bu miktarlar değişebilir.
8. Tohum Üretimi
Tohum üretimi piyasa için yapılan taze üretim gibidir. Toprak hazırlığı, ekim, kültürel işlemler ve hasat işlemleri düzenli olarak zamanında yapılmalıdır. Baklalar içindeki danelerin ?’ ü hasat olgunluğuna geldiğinde bitkiler veya baklalar makine veya elle hasat edilir. Geniş bir alanda kurumaya bırakılan tohumluk bitkiler daha sonra elle veya makine ile harmanlanır. Tohumlar ayrılır, temizlenir ve depolanır.
Bir dekar alandan 100-150 kg arasında tohum elde edilir. Harmandan elde edilen saman çok değerli bir hayvan yemi olarak değerlendirilir.
İklim İsteği
Börülce yarı nemli koşullara çok iyi uyum sağlamış bir sıcak iklim sebzesidir. Gelişme döneminde yüksek sıcaklık ister. İlkbahar ve sonbahar donlarına karşı hassastır. Aşırı sıcaklık ve kuraklık döllenmeyi olumsuz yönde etkileyerek meyve ve tohum bağlamasını önler. Tohumların çimlenmesi için toprak sıcaklığı 8-10 °C hava sıcaklığı ise 10-12 °C olmalıdır. En iyi gelişme sıcaklığı 20-30 °C arasıdır. Gündüz ve gece sıcaklığı arasındaki fark 5-10 °C olmalıdır.
Gün uzunluğu bakımından nötr gün bitkisi olarak kabul edilir. Düşük sıcaklık ve gün ilk çiçeklenmeyi uyarıcı etkiye sahiptir.
Toprak İsteği
Börülce kumlu topraklardan killi topraklara kadar değişik topraklarda yetiştirilebilir. Erkenci taze börülce yetiştiriciliğinde hafif topraklar tercih edilmelidir. Optimum toprak pH’sının 5.5-6.5 civarında olması istenir.
Toprak hazırlığı ve ekim
Toprak sonbaharda derince sürülmelidir. Ekolojik koşullar elverişli ise kış aylarında da toprak işlemesi yapılabilir. Erken toprak işleme organik maddelerin toprağa karışarak, kolayca ayrışmasını ve topraktaki su seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. İlkbahar da tohum ekiminden önce toprak birkaç defa 10-15 cm derinliğinde işlenir. Bu şekilde toprak işleme ile hem yetiştirme alanlarındaki yabancı otlar temizlenir, hem de iyi bir tohum yatağı hazırlanmış olur. İlkbaharda son donlar geçtikten ve toprak ısındıktan sonra toprak tekrar işlenir ve daha sonra börülce tohumları yetiştirme yerlerine ekilir. Tohum ekimi yapılacak toprakta yeterli nem olmalıdır. Tohum ekimi sıravari olarak mibzerle veya elle yapılabilir. Sıra arası 60-70, sıra üzeri 10-15 cm olmalıdır. Tohumlar toprağın 4-5cm derinliğine ekilmelidir. Bir dekar alana 6-8 kg hesabı ile tohum ekilir. Topraktaki fazla nem bezelyelerde olduğu gibi tohumların çürümesine neden olur. Yeterli olmayan nem ise tohumların kuru da kalıp çimlenmelerini olumsuz yönde etkiler.
Çapalama
Bitkiler toprak yüzeyine çıktığında ve 2-3 yapraklı olduğu dönemde, seyreltme daha sonra ot alma ve boğaz doldurma çapası yapılır. Bu işlemler 2-3 hafta içinde tamamlanmalıdır. İklim koşullarına bağlı olarak erken dönemde yapılan sulamaların arkasından kaymak kırma ve ot temizliği çapası tekrarlanabilir.
Sulama
Börülce karık usulu sızdırma şeklinde sulanır. İklim koşullarına bağlı olarak bir vegetasyon döneminde 7-10 gün aralıklarla sulama yapılır. Bazı yörelerde sulama yapılmadan da börülce yetiştirilmektedir. Bu yörelerde vegetasyon süresi kısa olur ve verim azalır. Sulamadan börülce yetiştirilen yörelerdeki yetiştiricilik dane börülce üretimine yöneliktir.
Gübreleme
Börülce bitkisinin fosfor isteği çok yüksektir. Toprak azot bakterileri ile iyi bir şekilde aşılandığında azot bakımından kendi kendine yeterlidir. Toprağa verilen fosforlu gübreler nodozite gelişimini önemli miktarda arttırır. Dekara 10-15 kg azot, 10-12 kg fosfor, 8-10 kg potasyumlu gübre verilmelidir. Toprakta bulunan besin maddelerine bağlı olarak kalsiyum, magnezyum ve kükürt de verilebilir.
5.5. Tarımsal savaşım
Börülce bitkisinin Fusarium türleri, kök çürüklüğü, pas ve virüs hastalıkları önemli oranda zarar vermektedir. Bu hastalıklara karşı düzenli bir şekilde mücadele yapılmalıdır.
Yaprak bitleri ve burukuslar ise en önemli zararlılardır. Ayrıca nematotlar da börülce yetiştiriciliğinde önemli zararlar yaparlar. Burukuslar ve yaprak bitleri ile mücadele yöntemleri zararlıların hayat devreleri dikkate alınarak düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
6. Olgunluk, Hasat ve Depolama
Börülce taze ve kuru olarak hasat edilir. Taze börülcelerin hasadı bakla içindeki tohumlar süt olumunda iken yapılır. Hasatta gecikme olursa baklalarda kılçıklılık oluşur. Bu durumda ki baklalar taze börülce olarak tüketilemez. Taze tüketim için ekolojik koşullara bağlı olarak 5-9 hafta boyunca hasat yapılabilir. Hasatlar haftada 1-2 kez yapılmalıdır.
Kuru dane için üretim yapılacaksa baklalar hasat edilemez bitki üzerinde bırakılır. Bitki üzerindeki baklaların yeşilden sarı kahverengine mordan koyu mor renge dönmesi ve kuruması beklenir. Baklalar çatlamadan önce hasat edilmelidir. Hasat edilen taze börülce satış merkezlerine 10-15 kg çuvallar veya 5-10 kg kasalar içerisinde gönderilir. Taze börülce genelde hasat edilmez. Hasat edilen taze börülceler buzdolabında birkaç gün saklanabilirler.
7. Verim
Yetiştirme koşullarına ve çeşit özelliklerine bağlı olarak dekardan yaklaşık 750-1000 kg taze börülce hasat edilir. Taze börülce verimine ekolojik koşullar da önemli ölçüde etki eder. Kuru dane olarak dekardan ortalama 100-150 kg dane verimi alınır. Bakım şartlarında ve çeşitlere göre bu miktarlar değişebilir.
8. Tohum Üretimi
Tohum üretimi piyasa için yapılan taze üretim gibidir. Toprak hazırlığı, ekim, kültürel işlemler ve hasat işlemleri düzenli olarak zamanında yapılmalıdır. Baklalar içindeki danelerin ?’ ü hasat olgunluğuna geldiğinde bitkiler veya baklalar makine veya elle hasat edilir. Geniş bir alanda kurumaya bırakılan tohumluk bitkiler daha sonra elle veya makine ile harmanlanır. Tohumlar ayrılır, temizlenir ve depolanır.
Bir dekar alandan 100-150 kg arasında tohum elde edilir. Harmandan elde edilen saman çok değerli bir hayvan yemi olarak değerlendirilir.